Drożna szczelina wentylacyjna pod pokryciem z dachówek pomoże utrzymać konstrukcję dachu w dobrym stanie. Uchroni także izolację cieplną i znajdujące się pod nią warstwy przed zawilgoceniem.
Nawet pod szczelnym pokryciem z dachówek mogą się gromadzić para wodna lub wilgoć. Pojawiają się tam wraz z powietrzem migrującym z wnętrza domu, wykrapla się także para z powietrza zewnętrznego na styku z chłodnymi dachówkami. Gdy się jej nie usuwa, osłabia więźbę – drewno zawilgocone i osłonięte od słońca pokryciem dachowym staje się pożywką dla grzybów. Ich rozwojowi sprzyja temperatura 10-20°C oraz brak przewiewu. Dlatego istotną rolę odgrywa odpowiednia wentylacja połaci dachowych. Powietrze powinno się dostawać pod pokrycie przez szczelinę w okapie i wydostawać przez kalenicę. Jednak nie każdy dach uda się tylko tak wentylować.
Długość i kąt nachylenia połaci
Dachówkę można układać jedynie na dachach pochyłych. Jej kształt ma wpływ na dopuszczalny minimalny spadek połaci. Zazwyczaj są to 22º. Jeśli chce się ją układać na połaciach o mniejszym spadku, trzeba ułożyć na dachu sztywne poszycie z desek lub płyt drewnopochodnych i pokryć je papą termozgrzewalną albo odpowiednią folią dachową. Zabezpieczy to niżej położone warstwy przed wodą, która może się dostać pod dachówki, bo będzie wolniej spływała, i może być tam wciskana przez silne podmuchy wiatru.
Na takim poszyciu układa się ruszt z kontrłat i łat. Standardowo mają one przekroje 4 x 6 cm (łaty) i 2,5 x 5 cm (kontrłaty). Między kontrłatami powstaje 2,5-centymetrowa szczelina wentylacyjna, którą powietrze przepływa od okapu do kalenicy. Jednak w przypadku dachów o kącie nachylenia mniejszym niż 30º może to nie wystarczyć. Aby udrożnić szczelinę, zwiększa się grubość kontrłat, a także niektóre dachówki podstawowe zastępuje dachówkami wentylacyjnymi.
Podobnych zmian wymagają dachy o połaciach dłuższych niż 10 m, nawet jeżeli mają większy spadek. Na dachach o kącie nachylenia powyżej 30º zazwyczaj występuje wystarczający naturalny ciąg powietrza wywołany znaczną różnicą poziomów wlotu (okap) i wylotu (kalenica) powietrza, nagrzewaniem się pokrycia dachowego oraz działaniem wiatru.
Przy okapie i kalenicy
Wlot powietrza przez okap powinny zapewniać otwory stanowiące co najmniej 0,2% powierzchni dachu. Zatem w przypadku krokwi o długości 10 m na każdym metrze okapu powinien być wlot o powierzchni 200 cm2.
Teoretycznie wystarczyłaby więc przy okapie ciągła szczelina szerokości 2 cm. Jednak w praktyce zawężają ją krokwie i kontrłaty. Szczelina musi więc być szersza (3-4 cm), aby miała odpowiedni przekrój efektywny.
Przy kalenicy powietrze wydostaje się przez otwory pozostawione pod gąsiorami. Ich efektywny przekrój dla każdej połaci dachowej powinien mieć wielkość 0,05% jej powierzchni. Przykładowo na dachu dwuspadowym z krokwiami o długości 10 m efektywny przekrój otworów wentylacyjnych na każdym metrze kalenicy musi mieć minimum 50 cm2 po każdej stronie.
To jest sytuacja modelowa, która w rzeczywistości może się nie zdarzyć. Dlaczego? Na połaciach dachowych są bowiem różne „przeszkody” zaburzające drożność szczeliny wentylacyjnej – na przykład kominy bądź okna dachowe. Dlatego w pokrycie dachowe wstawia się dachówki wentylacyjne, które wspomagają system wentylacji pod pokryciem, zapewniając dodatkowe miejsca wlotu powietrza.
Na połaci
Dachówki wentylacyjne wykorzystuje się szczególnie na dachach o dłuższych połaciach. Jeśli na krokwiach długości powyżej 7 m umieszcza się standardowe kontrłaty o wysokości 2,5 cm, może nie być dostatecznej wentylacji pod dachówkami.
Dachówki wentylacyjne muszą się znaleźć na górze połaci, w trzecim rzędzie, licząc od kalenicy, w odległości około 1 m od siebie. Pod pokrycie dostają się przez nie dodatkowe strumienie powietrza, które wspomagają ciąg w szczelinie wentylacyjnej. Jeżeli na połaci są komin lub okno dachowe, dachówki wentylacyjne umieszcza się na połaci i pod, i nad nimi. Te pod przeszkodą pełnią funkcję wylotów powietrza. Przez dachówki nad przeszkodą powietrze wpada do szczeliny między kontrłatami i przemieszcza się w stronę kalenicy.
Producenci podają powierzchnię czynnego przekroju przepływu powietrza przez dachówkę wentylacyjną. Jest to bardzo wygodne i ułatwia wyliczenie, ile takich dachówek musimy zamocować na 1 m długości okapu, kosza, naroża lub kalenicy, aby uzyskać wymaganą efektywną powierzchnię otworu wentylacyjnego. Określa się to na podstawie minimalnych wymagań powierzchni wlotów (w okapie i w koszu) lub wylotów (w kalenicy, grzbiecie czy pod przeszkodą).
Gdy połać dachu wymaga wstawienia dachówek wentylacyjnych, lecz nie jest prostokątna, tylko tak jak w dachu kopertowym ma kształt trapezu, konieczne jest inne rozwiązanie. Skrajne fragmenty połaci są bowiem skośne i powietrze może być na nich wywiewane na dużo dłuższym odcinku (wzdłuż grzbietu) niż ten, którym będzie się ono dostawało do szczeliny wentylacyjnej w strefie okapu. Oznacza to inny rozstaw takich samych dachówek wentylacyjnych w środkowej części połaci (tam, gdzie kalenica jest równoległa do okapu) niż na częściach ukośnych.
Dachówki wentylacyjne
Zawsze są dopasowane do rodzaju pokrycia. Od dachówek podstawowych nie różnią się kolorem i wielkością. Mają nieco inny kształt, umożliwiający odprowadzanie powietrza spod pokrycia. Producenci starają się, by były jak najmniej widoczne na dachu i spełniały swoje zadanie bez zaburzania estetyki. Dachówki wentylacyjne, jak pozostałe akcesoria, są kupowane na sztuki i zwykle kosztują więcej niż modele podstawowe.
