To ładne, trwałe i nowoczesne pokrycie dachowe. Dzięki nowym wzorom i powłokom dekoracyjnym mogą konkurować z dachówkami. Ich wielkimi zaletami są niski koszt i szybkość układania.
Pokrycie dachu wyglądające jak z dachówek nie musi dużo kosztować i nie trzeba przygotowywać pod nie mocnej więźby dachowej. Wystarczy zastosować arkusze lub panele z blachy stalowej wytłaczane w kształt rzędów dachówek. Blacha stalowa jest dużo lżejsza od dachówek z ceramiki lub betonu, więc pod takie pokrycie można przygotować lżejszą więźbę z drewna o mniejszych przekrojach i membraną wstępnego krycia. Powstanie dzięki temu lekki dach, który można szybko wykonać.
Producenci blach na pokrycia dachowe starają się upodobnić swoje wyroby do dachówek. Powłoki dekoracyjne są coraz ładniejsze, więc patrząc z daleka, czasem trudno odróżnić, czy to dachówka, czy blachodachówka. W przypadku arkuszy standardem jest prosty płaski dolny koniec wysunięty na 1,5-2 cm poniżej ostatniego przetłoczenia. Jeśli na brzegu pokrycia nad rynnami zobaczymy wystający płaski fragment blachy, dach jest z pewnością pokryty blachodachówką w arkuszach. Kiedyś tak wykańczano również panele, ale w tej chwili standardem jest już to, że ich dolny koniec jest ukształtowany tak jak w dachówkach. W przypadku blachodachówek o falistym wyprofilowaniu powierzchni ich brzeg jest docięty w falę – biegnie wzdłuż przetłoczeń. Blachodachówki płaskie wyglądające jak szereg prostokątów mają prostą dolną krawędź. Jest ona podwinięta, więc działa jak kapinos na brzegu dachu. W czasie deszczu krople wody będą odrywać się na końcu blachy i nie podciekną pod spód.
Budowa
Blachodachówki są produkowane z blachy stalowej, która składa się z rdzenia pokrytego obustronnie warstwą ochronno-dekoracyjną. Na spodzie warstw może być mniej, bo wystarczy tylko ochrona przed korozją i prosta warstwa lakiernicza, zwykle jasnoszara. Na wierzchu jest ich więcej, bo czasem powłoka dekoracyjna może mieć kilka warstw. Pomiędzy warstwą metaliczną (rdzeń i ochrona antykorozyjna) a organiczną – dekoracyjną – jest jeszcze warstwa pasywacyjna, której zadaniem jest dobre połączenie obu powłok. Rdzeń ze stali ma grubość najczęściej 0,5 mm, choć znajdziemy też blachodachówki o rdzeniu 0,6-0,75 mm. Grubość rdzenia przekłada się na ciężar pokrycia i jego wytrzymałość, sztywność. Pokrycie 1 m2 dachu waży od 4 do 7,2 kg. Wszystkie pokrycia z blachodachówki są bardzo lekkie, zwłaszcza w porównaniu z dachówkami, ale jak widać, nawet wśród nich niektóre produkty mogą być prawie dwa razy cięższe od innych. Masywność pokrycia jest ważna, ponieważ po blachodachówce mogą chodzić dekarze podczas układania pokrycia. W przyszłości co jakiś czas wejdą na nie dekarze i kominiarze, żeby przeprowadzić zabiegi konserwacyjne.
Przetłoczenia
Blachę produkuje się z arkuszy płaskich, którym w walcowni nadaje się kształt z przetłoczeniami odwzorowującymi kolejne rzędy dachówek. Ich długość odpowiada rozstawowi łat na dachu i wynosi zwykle 35-40 cm. W opisie produktu wymiary są podawane w milimetrach. Długość i wysokość przetłoczeń zawsze podaje się razem, na przykład 350 x 32 ncm, co należy rozumieć jako blachę o długości przetłoczeń 35 cm i wysokości przetłoczeń 3,2 cm.
Panele lub arkusze
Panele to coraz popularniejsza wersja blachodachówki. Sprawdzą się zwłaszcza na bardziej skomplikowanych dachach o wielu połaciach. W grupie paneli jest bardzo duże zróżnicowanie produktów, a inwestorzy wybierają je coraz częściej, bo mają doskonałe zabezpieczenia i modne wykończenia. Panele są droższe niż blacha w arkuszach, ale to nie znaczy, że w ostatecznym rozliczeniu koszty dachu rozłożą się tak samo – wybierając panele, można dokładniej wyliczyć potrzebną ilość i będzie mniej odpadów.
Panele zwykle mają wielkość mniej więcej 1 m2. Niektóre odpowiadają jednemu lub dwóm rzędom dachówek, czyli są jedno- albo dwumodułowe. Te pierwsze mają długość około 40 cm, drugie – 70-80 cm.
Blachodachówki w arkuszach mają szerokość mniej więcej 1 m, a maksymalną długość 6-8 m. Blacha w arkuszach sprawdzi się na dużych prostych dachach, bez lukarn, wolich oczek, mniejszych daszków. Wtedy będzie ekonomiczna, bo nie powstanie dużo odpadów. Blachę w arkuszach można zamówić dociętą na określoną długość stosownie do wielkości dachu.
Przykładowe wzory paneli i arkuszy
Panele Panorama mają faliste przetłoczenia z nieco kanciastą falą
fot. BALEX METAL
Panele Ferrara z falistym przetłoczeniem i płaskim fragmentem jak w dachówce romańskiej
fot. BUDMAT
Panele Quadro z płaskimi przetłoczeniami
fot. BRAAS
Arkusze Vena z falistymi przetłoczeniami jak dachówka esówka
fot. HANBUD
Arkusze Sara z falistymi przetłoeczeniami jak dachówka esówka
Fot. BUDMATWymiary a krycie
Arkusze lub panele blachy układa się na zakładkę, czyli arkusz blachy o wymiarach 1100 x 800 mm przykryje mniejszy fragment dachu, na przykład o wymiarach 1070 x 760 mm. To jest tak zwane krycie efektywne. Chcąc sprawdzić, ile będzie kosztować 1 m2 pokrycia, trzeba brać pod uwagę dane dotyczące wymiarów efektywnego krycia, czyli gotowego dachu, a nie arkuszy blachy oferowanych w składzie. W opisach blachodachówek zawsze podaje się szerokość i długość całkowitą oraz szerokość i długość krycia.
Zabezpieczenie przed korozją
Najpopularniejszym sposobem jest obustronne pokrycie stali warstwą cynku. Odbywa się to w procesie cynkowania ogniowego. Wymagania normowe mówią, że minimalna grubość cynku powinna wynosić 275 g/m2. Takie standardowe zabezpieczenie mają prawie wszystkie blachodachówki. Nieliczne firmy stosują grubsze powłoki ochronne – 350 g/m2. Na rynku można znaleźć także blachodachówki inaczej zabezpieczone przed korozją – z użyciem stopu cynkowo-magnezowego. W porównaniu ze stalą ocynkowaną taka powłoka, nawet przy zastosowaniu zdecydowanie cieńszej warstwy, jest znacznie bardziej odporna na korozję, co zostało wykazane w przyspieszonych badaniach korozyjności przeprowadzonych przez Instytut Techniki Budowlanej.
Powłoki dekoracyjne
Każdy producent blach stalowych ma własne rozwiązania ochronno-dekoracyjne, zwykle o określonej nazwie. Obecnie najbardziej popularne są powłoki poliestrowe i poliuretanowe. Zabezpieczenia poliestrowe zapewniają bardzo wysoką trwałość, odporność na zarysowania i promieniowanie UV. Odporność na korozję zwykle sięga kategorii C3. Powłoka taka pozwala udzielać gwarancji technicznej nawet na 30 lat. Na wielu blachodachówkach można znaleźć nieco cieńsze (35 μm) powłoki poliestrowe określane jako mat gruboziarnisty, bo jest prawie bez połysku. Ich odporność na korozję, uszkodzenia mechaniczne i odbarwienia zwykle jest nieco mniejsza, więc i udzielana gwarancja bywa krótsza.
Znacznie lepsze są powłoki poliuretanowe, na przykład GreenCoat Purex, Prelaq X-Matt lub Cesar Pur. Nie muszą być bardzo grube, bo są bardzo trwałe, odporne na korozję i uszkodzenia mechaniczne. Mają bardzo wysoką odporność na promieniowanie UV, więc blacha nawet po latach nie powinna się przebarwić. Matowość powłoki zapewniają wypełniacze ceramiczne, które nadają jej jednocześnie twardość. Na blachy z takimi powłokami można uzyskać nawet 40-50 lat gwarancji technicznej.
Powłoka Cesar Pur to poliuretan z domieszką granulek poliamidu, która nadaje powłoce ziarnistą, lekko chropowatą strukturę. Tak zabezpieczona blacha może być stosowana na terenach o najwyższej kategorii korozyjnosci (C5) i uzyskać gwarancję do 50 lat. Powłoka Ceramic Matt to rodzaj zabezpieczenia poliuretanowego najwyższej jakości. Producent oferuje bezterminową gwarancję techniczną dotyczącą perforacji rdzenia blachy z takim zabezpieczeniem.
W przypadku warstw dekoracyjnych niższej jakości zaleca się kupowanie blachy z jednej partii, co ma zapewnić identyczność koloru każdego arkusza. Najlepsze powłoki bardzo dobrze i stabilnie oddają kolor, więc producenci deklarują, że panele z różnych partii produkcyjnych będą miały identyczne wybarwienie.
Do estetycznego wykończenia
Kolory i wzory
Najmodniejsze obecnie kolory blachodachówek to różne odcienie bardzo nasyconej szarości – grafitowy, antracytowy, a nawet czarny (wszystkie w wykończeniu matowym). Kiedyś dużym powodzeniem cieszyły się powłoki połyskliwe. Teraz klienci chętniej wybierają wykończenie matowe, ponieważ tak wykończone blachodachówki są bardziej odporne na uszkodzenia. Zwykle mają o kilka lat dłuższą gwarancję estetyczną niż ta sama blachodachówka w wersji z połyskiem.
Wciąż bardzo popularne są tradycyjne faliste pokrycia dachu. Wiele blachodachówek, zwłaszcza produkowanych tradycyjnie w arkuszach, naśladuje wzór klasycznej dachówki esówki o łagodnej, niezbyt wysokiej fali. Wysokość przetłoczeń może być różna, na przykład tylko 15-20 mm, więc rysunek pokrycia będzie miał miękkie, lekko faliste linie. Blachodachówki w panelach często mają nieco nowocześniejsze wyprofilowania. Na przykład dachówka Finnera firmy Ruukki na szczycie fali ma wyprofilowany rowek. Wykonane z niej pokrycie będzie wyglądać bardzo dynamicznie, bo wysokość przetłoczeń wynosi 52 mm.
Wiele paneli ma bardzo modny obecnie wzór płaski. Poszczególne moduły mogą być całkowicie płaskie albo mieć lekko obniżoną dolną część i podwinięty brzeg jak w przypadku blachodachówki Quadro z oferty firmy Monier Braas. Czasem poszczególne rzędy w panelach mają różną wysokość i wtedy pokrycie wygląda jak rozedrgane, w słoneczny dzień na dachu pojawią się intensywne bliki światła na wierzchołkach paneli i cienie w załamaniach. Blachodachówki płaskie mogą też naśladować bardzo tradycyjne, lokalne pokrycia dachowe, na przykład gonty drewniane, jak panele Janosik firmy Blachotrapez.
Rywalizacja między odcieniami czerwieni i szarościami dotyczy także blachodachówek. Czerwona częściej jest wybierana na dachy domów stylowych, ta w odcieniach czerni – nowoczesnych, ale rządzi tym moda, nie reguła
Fot. Andrzej. T. PaplińskiNa jakie dachy
W przypadku materiałów na pokrycie dachu zawsze określa się minimalny kąt nachylenia połaci, przy którym można je zastosować. Blachodachówki można układać już na dość płaskich dachach. Większość można wykorzystać na dachach o kącie nachylenia zaledwie 9°. Jedynie blachodachówki naśladujące pokrycia płaskie powinny być układane na nieco bardziej stromych dachach, mających kąt nachylenia nie mniej niż 15-16° lub 20°, zależnie od modelu. W przypadku pokryć płaskich jest większe ryzyko, że dojdzie do nieszczelności w czasie długiego zalegania lodu lub śniegu na przykład w rynnach koszowych. Ponadto po bardziej stromych dachach w czasie deszczu woda szybciej spływa, więc jest mniejsze ryzyko przecieku.
Podatność na korozję
Stal niszczeje pod wpływem wilgoci i wody, zanieczyszczeń powietrza lub cząstek soli w powietrzu. Blacha na pokrycia dachowe zależnie od stopnia zabezpieczenia i jakości powłoki jest przeznaczona do użytkowania w środowisku o określonej kategorii korozyjności atmosfery. Producent wskazuje to w deklaracji właściwości użytkowych. Przeciętne warunki środowiskowe, czyli obszary miejskie lub uprzemysłowione o średnim zanieczyszczeniu atmosfery, to kategoria C3. Lepiej zabezpieczona blacha jest przeznaczona do użycia na obszarach o kategorii korozyjności C4, czyli terenach przemysłowych o dużym zanieczyszczeniu środowiska oraz obszarach nadmorskich o średnim zasoleniu powietrza. Na terenach przemysłowych o dużej wilgotności i agresywnej atmosferze (kategoria C5) mogą być wykorzystane jedynie blachodachówki zabezpieczone w najwyższym stopniu.
Co daje gwarancja?
Zanim wybierzemy produkt, dobrze jest dokładnie zapoznać się z warunkami gwarancji. Ważne jest, jakiego rodzaju zniszczeń dotyczy. Czy jest to gwarancja techniczna (funkcjonalna), obejmująca przede wszystkim perforację rdzenia blachy, czyli przerdzewienie, czy też estetyczna – zapewniająca, że w określonym czasie powłoka dekoracyjna nie odspoi się albo nie przebarwi. Aby w razie uszkodzeń blachy móc skorzystać po latach z gwarancji, blachodachówki powinny być ułożone zgodnie z zaleceniami producenta (często nawet przez jego autoryzowane ekipy), a pokrycie odpowiednio konserwowane przez wszystkie lata eksploatacji. Zatem należy w odpowiednich terminach wykonywać przeglądy dachu, a następnie robić zalecane prace naprawcze.
