Szczelnie i ciepło
Dachy płaskie, o konstrukcji stropodachu niewentylowanego, wróciły do łask wraz z modą na nowoczesne domy o prostych bryłach. Czy dach płaski łatwiej jest zaizolować niż skośny?
Stropodach niewentylowany to kilkanaście lub kilkadziesiąt metrów kwadratowych płaskiej powierzchni, którą trzeba ocieplić i zabezpieczyć przed opadami atmosferycznymi. Oparciem dla izolacji jest betonowa płaszczyzna stropu nad ostatnią kondygnacją. Kluczowymi kwestiami będą zachowanie spadku w kierunku odpływów odbierających wodę, połączenie ocieplenia dachu i ścian, wykończenie ścian attykowych i krawędzi dachu, szczelny montaż izolacji i poprawne odprowadzenie wody poza budynek.
Płyta gotowa do izolacji
Dach płaski jest płaski tylko z nazwy. Musi mieć bowiem uformowany spadek, dzięki któremu woda opadowa na nim nie zalega, tylko spływa ku rynnom lub wpustom dachowym. Spadek może być uformowany na płycie stropu zagruntowanej preparatem sczepnym. Na takim podłożu układa się podkład z zaprawy cementowej i – zanim zwiąże – formuje w nim wymagane nachylenia. Zazwyczaj ich kąt ma 3°. Następnie podłoże należy oczyścić z pyłu i upewnić się, czy jest suche. Dopiero wtedy można ułożyć paroizolację, która ma powstrzymać przenikanie wilgoci od strony pomieszczenia ku ociepleniu. Jeśli zdecydujemy się na folię paroizolacyjną, układamy ją wprost na podłożu. Papa paroizolacyjna wymaga wcześniejszego zagruntowania betonu roztworem bitumicznym. Papę mocuje się do podłoża metodą zgrzewania lub klejenia.
Ocieplenie w jednej lub dwóch warstwach
Propozycja materiału i zalecana grubość warstwy ocieplenia są podane w projekcie. Izolacja musi sprawić, że dach będzie miał współczynnik przenikania ciepła U nie większy niż 0,18 W/(m2∙K). Takie są wymagania przepisów, jednak wybór konkretnego rozwiązania pozostaje w gestii inwestora. Produkty ociepleniowe powinny spełniać kilka surowych kryteriów, z których najważniejsza jest jak najlepsza izolacyjność termiczna, co się przekłada na jak najniższy współczynnik przewodzenia ciepła λ danego materiału (im jest wyższy, tym grubsza musi być warstwa izolacji). Płyty ociepleniowe powinny też być odporne na ściskanie, aby się nie zniszczyły na przykład podczas chodzenia po dachu. Płyty mocuje się do stropu klejem do styropianu (najlepiej bitumicznym) lub mechanicznie, systemowymi kołkami z tarczami. Gdy płyty kleimy, w niektórych miejscach, choćby wzdłuż krawędzi dachu i w narożnikach, powinniśmy użyć także kołków.
Oprócz systemów jednowarstwowych producenci wełny mineralnej oferują też dwuwarstwowe, w których na spód trafia wełna w postaci płyt o mniejszej gęstości, a na wierzch płyty kilkukrotnie cieńsze, za to znacznie gęstsze. Ich zadaniem jest ochrona zasadniczej izolacji przed uszkodzeniem w trakcie montażu papy (lub innego materiału izolacyjnego) i dalszej eksploatacji dachu. Dodatkowo układ dwuwarstwowy pozwala uniknąć mostków termicznych mogących się pojawić między płytami. Płyty górne są bowiem tak układane, żeby osłaniały styki między płytami dolnymi.
Ocieplenie z klinem
Jeśli spadek lub spadki w płaszczyźnie dachu nie zostały uformowane przed przystąpieniem do jego izolowania, można zastosować płyty z wełny mineralnej lub styropianu ze skośnie ściętą powierzchnią, które zamawia się pod konkretny projekt. Po ich ułożeniu powstaje warstwa spadkowa. Jeśli mają tworzyć samodzielne ocieplenie, ich minimalna grubość powinna wynosić 15 cm, lub tworzyć spadek na wcześniej ułożonej, zasadniczej izolacji cieplnej. Kliny są lżejsze niż cementowy podkład z uformowanym spadkiem. Można je przy tym układać przy mroźnej pogodzie, która wyklucza wykonywanie prac mokrych.
Izolacja pod ciśnieniem
Coraz częściej dachy ociepla się zamkniętokomórkową pianą poliuretanową rozprowadzaną metodą natryskową, która tworzy jednorodną i bardzo szczelną warstwę, bez ryzyka zaistnienia mostków termicznych i konieczności układania paroizolacji.
Na takiej izolacji nie trzeba też kłaść papy. Poliuretanowa izolacja dachu płaskiego musi mieć jednak ochronę przed promieniowaniem UV. Dlatego maluje się ją specjalną elastyczną farbą silikonową lub pokrywa izolacją polimocznikową (także rozprowadzaną natryskowo). Wartość współczynnika przenikania ciepła λ pian zamkniętokomórkowych wynosi 0,023-0,029 W/(m∙K).
Szczelna czarna powłoka
Po ociepleniu dachu trzeba niezwłocznie zacząć układanie papy, aby nagły deszcz nie zamoczył materiału termoizolacyjnego. Przeważnie wykonuje się izolację dwuwarstwową. Na płytach ociepleniowych jest wtedy rozwijana papa podkładowa i mocowana do stropu kołkami. Kołki przechodzą przez ocieplenie i dodatkowo przytrzymują jego warstwę. Łączniki te umieszcza się wzdłuż krawędzi pasa papy. Po ułożeniu pasa sąsiedniego, który musi zachodzić na poprzedni na szerokość około 15 cm, kołki zostają zakryte. Zakłady się skleja lub zgrzewa. W tym drugim przypadku, jeśli ocieplenie wykonane jest ze styropianu, polistyrenu XPS lub piany PIR, pod każdym zakładem musi być umieszczona przekładka ochronna w postaci pasa papy podkładowej. Inaczej płomień palnika zniszczy termoizolację.
Można także zastosować podkładową papę samoprzylepną i wtedy jej kołkowanie jest zbędne, ale kołkami trzeba zamocować ocieplenie.
Na papie podkładowej układana jest papa wierzchniego krycia. Coraz rzadziej papę mocowaną na klej bitumiczny zastępuje papa termozgrzewalna. Do jej montażu potrzebny jest palnik gazowy. Płomień rozgrzewa bitum na jej spodzie, aż przejdzie z konsystencji stałej do płynnej, i wtedy papa jest dociskana do podłoża. Rozgrzewa się bitum na całej spodniej powierzchni. Tu zakłady również wynoszą około 15 cm.
Mniej pracochłonna od izolacji dwuwarstwowej jest jednowarstwowa, ale w przypadku tej pierwszej powierzchowne uszkodzenie nie powoduje utraty szczelności powłoki – wodę powstrzymuje jeszcze papa podkładowa. W izolacji jednowarstwowej papę podkładową stosuje się tylko w trudnych miejscach, na przykład przy attykach, kominach, a dach pokrywa specjalną papą jednowarstwowego krycia. Jej pasy układa się metodą zgrzewania z zachowaniem szerszych zakładów niż zazwyczaj.
Papa jednowarstwowa jest polecana zwłaszcza wtedy, gdy do ocieplania dachu używa się płyt styropianowych laminowanych papą lub tak zwanej styropapy. Producenci takich wyrobów nie uznają bowiem papy fabrycznie połączonej ze styropianem za papę podkładową w pełnym tego słowa znaczeniu. W przypadku izolacji dwuwarstwowej styropian tego typu mocuje się do podłoża, a na nim układa papy podkładową i wierzchnią.
Termoizolacja na dach płaski
- Styropian. Do izolacji stropodachów niewentylowanych używa się białych lub szarych płyt DACH-PODŁOGA. Można także sięgnąć po styropian fabrycznie połączony z papą nawierzchniową (płyty hybrydowe) albo po tak zwaną styropapę, czyli matę z ponacinanego styropianu połączoną z papą podkładową (jednostronnie lub dwustronnie). Jedna rolka styropapy kryje 5 m2 powierzchni. Takie produkty pozwalają skrócić czas potrzebny na ocieplenie i prace hydroizolacyjne. Najczęściej wykorzystuje się styropian o współczynniku przewodzenia ciepła λ = 0,038 W/(m∙K). Styropian jest lekki, więc tylko w niewielkim stopniu podnosi ciężar stropu. Niestety nie jest w zupełności odporny na działanie ognia i wysokiej temperatury.
- Wełna mineralna. Na dachu płaskim może być użyta wełna szklana lub skalna. Jedna i druga w postaci dość gęstych płyt. Współczynnik przewodzenia ciepła λ przez wełnę dachową mineralną wynosi przeważnie 0,038 W/(m∙K). Wełna jest materiałem niepalnym i może powstrzymywać rozprzestrzenianie się ognia. Niestety jest zdecydowanie cięższa niż styropian. Obciążenie nią sięga 17 kg/m2.
- Polistyren XPS. Ma sporą gęstość objętościową – od 20 do 50 kg/m3 – oraz dużą wytrzymałość na ściskanie przy 10-procentowym odkształceniu, która nie spada poniżej 250 kPa. Jego dużym atutem jest znikoma nasiąkliwość – 0,5-1,5%.
