Alternatywą dla popularnych rynien o kształcie półokrągłym są rynny prostokątne. Dzięki nim można elegancko wykończyć okap i sprawić, że ten element idealnie wpisuje się w stylistykę nowoczesnych domów.
Zewnętrzny system orynnowania wpływa na wygląd elewacji, zatem decyzja dotycząca tego, jaki ma być, chociaż z pozoru błaha, może w istotny sposób zmienić odbiór budynku. Trafiona – podkreśli jego zalety, błędna – zmniejszy atrakcyjność. Na szczęście wybór rynien i rur spustowych jest coraz większy. Zamiast tradycyjnej półokrągłej można się zdecydować na prostokątną lub kwadratową (zwaną też skrzynkową). Ostatnio kanciaste kształty zyskują coraz więcej zwolenników. Pasują do prostych brył o modnych dachach bez okapów lub tylko z niewielkimi okapami. W niektórych systemach można do nich dokupić maskownice dające złudzenie gładkiego wykończenia okapu. Takie rozwiązanie jest estetyczną propozycją dla tych, którym podobają się prosto zakończone elewacje i ukryte rynny z rurami spustowymi poprowadzonymi w ociepleniu, jednak z różnych względów nie decydują się na nie. Maskownice ukrywają rynny oraz rynhaki i są rozwiązaniem kompromisowym, w którym system jest niewidoczny, ale jest do niego łatwy dostęp.
Prostokątny przekrój pasuje też do chętnie stosowanych ostatnio materiałów pokryciowych typu płaskie dachówki oraz blacha lub panele blaszane. Jednak pomimo nowoczesnego wyglądu taki kształt rynien nie jest nowością. Jak wiele innych rozwiązań jego formę zaczerpnięto z historii architektury. Jeśli uważnie się przyjrzymy, odnajdziemy ją również na wielu starszych budynkach.
Rozmiar i materiał
Gotowe rynny są oferowane w wielu popularnych wymiarach. Mają najczęściej szerokość wewnętrzną 100, 120, 125 lub 150 mm, czyli powierzchnię przekroju wynoszącą od 60 do 150 cm2. Popularny stalowy system prostokątny 125/80 (125 oznacza wewnętrzny dłuższy wymiar przekroju rynny w milimetrach, a 80 – bok rury spustowej) może odebrać wodę z dachu o podobnej powierzchni co system rur półokrągłych o wymiarach 125/90 (125 mm to średnica rynny, 90 mm – rury spustowej) często stosowany w budynkach jednorodzinnych lub małych domach mieszkalnych. Niektórzy wytwórcy wykonują też na zamówienie rynny w dowolnym rozmiarze.
Dobierając rodzaj i wymiary systemu orynnowania, bierzemy pod uwagę kształt oraz powierzchnię dachu. Ważne jest też miejsce ustawienia rur spustowych – usytuowane centralnie na elewacji odbiorą większą ilość wody niż zlokalizowane blisko narożników. Aby sprawnie odprowadzić wodę, rynny oraz rury spustowe muszą mieć przekrój dobrany do tych parametrów. Liczy się też ilość opadów prognozowana na danym terenie.
Wielkość rynien i rur powinna być podana w projekcie budowlanym. Można ją też wyliczyć samodzielnie według wzoru lub skorzystać z tabel oraz kalkulatorów znajdujących się na stronach producentów rynien. W doborze wymiarów pomocni są też dystrybutorzy materiałów dekarskich, jednak trzeba uważać, aby w pogoni za najniższą ceną nie dać się im namówić na zaniżony przekrój rynien.
Każda rynna, również prostokątna, jest zakończona profilem zabezpieczającym przed wychlapywaniem się wody, nazywanym przez dekarzy wulstą. Zazwyczaj jest wywinięty na zewnątrz, ale może być też skierowany do środka.
Rynny prostokątne są dostępne we wszystkich wariantach materiałowych, lecz inwestorzy najchętniej decydują się na wersje z blachy stalowej ocynkowanej lub powlekanej albo cynkowo-tytanowej. Rynny prostokątne z PCW są stosowane rzadziej. W Polsce ich oferta jest uboga i przeznaczona na dachy o małej powierzchni. Te z blachy cynkowo-tytanowej i aluminiowej uchodzą za bardziej luksusowe i trwalsze, zazwyczaj wiąże się to jednak z wyższą ceną. Najkosztowniejsze i najtrwalsze są wyroby z blachy miedzianej.
W wersji stalowej powlekanej warstwą cynku elementy orynnowania są pokryte dodatkową powłoką polimerową oraz lakierem nadającym im określoną barwę. Zazwyczaj klienci mogą wybierać z kilku oferowanych kolorów. W systemie z maskownicą osłaniającą rynnę może być barwiona na dowolny kolor z palety RAL, aby jak najlepiej zgrać się z pokryciem dachu i podbitką.
Rynny z blachy cynkowo-tytanowej są dostępne w wersjach z naturalnej błyszczącej blachy (która z czasem pokrywa się patyną) lub od razu z patyną.
Tak jak we wszystkich wyrobach z blachy cechą świadczącą o jakości wyrobu jest między innymi jego grubość. W normie EN 612:2015 zawarte są nominalne minimalne grubości materiału, z którego powinny być wykonane blaszane rynny i rury spustowe. Zależą od rodzaju materiału i szerokości rozwinięcia blachy przeznaczonej na rynnę. W przypadku najpopularniejszych rynien o szerokości rozwinięcia większej niż 250 i nie mniejszej niż 333 mm wynoszą odpowiednio: dla rynien ze stali powlekanej ogniowo, a także z dodatkową powłoką organiczną – 0,6 mm, dla blachy cynkowo-tytanowej – 0,7 mm, dla rynien miedzianych – 0,7 mm. Rynny ze stali odpornej na korozję powinny mieć grubość 0,5 mm (klasa A).
Akcesoria i montaż
Decyzja o zastosowaniu konkretnego systemu rynnowego wiąże się z koniecznością zakupu wielu dodatkowych akcesoriów od tego samego producenta. Elementy pochodzące z różnych, konkurencyjnych systemów zazwyczaj do siebie nie pasują. Rynny prostokątne, jak każde inne, wspierają się na rynhakach dopasowanych do przekroju rynny. Mocuje się je najczęściej do deski czołowej – doczołowe, lub do krokwi – są wtedy dłuższe. W skład systemów wchodzą też złączki rynnowe, zakończenia rynny (denka), kolanka, sztucery (leje spustowe), koszyki do sztucerów, siatki na liście. Zazwyczaj do rynny prostokątnej dobiera się takie same rury spustowe, jednak w niektórych systemach dostępne są sztucery z zakończeniami pozwalającymi na montaż okrągłej rury oraz sztucery uniwersalne. Do montażu rur spustowych trzeba zastosować pasujące do nich obejmy, którymi przytwierdza się je do ściany, kolanka oraz rewizje.
Ciekawą propozycją wpływającą na wygląd pasa z rynną są systemy z blachami maskującymi zasłaniającymi elementy rynny. Osłonę wciska się w profile odpowiedniego modelu rynhaków. W tym rozwiązaniu rynnę układa się bez spadku, aby zapewnić proste ułożenie maskownicy. Stalowe elementy rynien łączy się na wcisk, przy czym ze względu na dużą rozszerzalność liniową stali ważne jest zapewnienie możliwości niewielkiego ruchu na złączach. Pomocne są w tym złączki z uszczelkami EPDM. Rynny z blachy cynkowo-tytanowej oraz miedziane lutuje się albo klei. Do odwodnienia niewielkich powierzchni, na przykład balkonu, daszku nad wejściem lub wiatą, producent rynien cynkowo-tytanowych proponuje system składający się z prostokątnej rynny o małym przekroju mocowanej w sposób zatrzaskowy za pośrednictwem niewielkiej metalowej szyny o przekroju C. Przykręca się ją wkrętami ocynkowanymi do deski czołowej, krokwi lub kołkuje do muru i wpina w nią rynnę. Ma ona mały przekrój i jest na tyle wytrzymała, że nie wygnie się pod ciężarem wody (pomimo braku podtrzymujących ją haków). Tę niewielką rynnę można również montować bez spadku lub kształtować go odpowiednim ustawieniem szyny.
Nie zaniżać przekroju
Zmniejszanie przekroju rynny i rury spustowej to pozorna oszczędność, która może skutkować niewydolnością całego systemu. Jeżeli stosuje się siatki na liście, to przekrój rynny należy dodatkowo zwiększyć. Warto o tym pamiętać szczególnie w obliczu gwałtownych zjawisk pogodowych, jakie obserwuje się ostatnio.
Dobrze policzyć
Inwestorzy dokonujący wyboru systemu rynnowego i odwiedzający w tym celu skład budowlany zazwyczaj porównują tylko cenę metra rynny oraz rury spustowej. Tymczasem o końcowym koszcie decydują w dużej mierze pozostałe akcesoria niezbędne do montażu – haki, obejmy i konieczne w przypadku niektórych materiałów uszczelki. Dopiero po podliczeniu cen wszystkich elementów da się rzetelnie porównać koszty orynnowań wykonanych z różnych materiałów.
Jak dbać o rynny prostokątne
Taka rynna to wybór głównie estetyczny. Jeśli ma właściwie dobrany przekrój, to odprowadza wodę równie skutecznie co półokrągła. Zazwyczaj montuje się ją z takim samym spadkiem jak półokrągłą, czyli 3-5 mm na 1 m. Wszystkie rynny trzeba regularnie czyścić z liści. Jeśli są zamontowane bez spadku, jak w przypadku stosowania maskownicy, warto zaglądać do nich nieco częściej, ponieważ mogą się tam szybciej zgromadzić liście i zanieczyszczenia blokujące sprawny przepływ wody.
Marcin Przybyłek, szef śląskiego biura handlowego Galeco
Prostokątne czy półokrągłe - jakie rynny wybrać?
System rynnowy stanowi ważny element każdego domu. Jego główną i podstawową rolą jest odprowadzanie wody z dachu, a także ochrona elewacji przed zaciekami. Dostępne systemy orynnowania różnią się materiałem, z którego zostały wykonane, kolorem, a od niedawna także kształtem. To właśnie ostatnie kryterium ma największy wpływ na ostateczny wygląd budynku. Od lat najczęściej stosowane są rynny o półokrągłym przekroju. Ich wysoka wytrzymałość, duża przepustowość i uniwersalny kształt sprawiają, że nadają się do odprowadzania wody deszczowej z każdego typu dachu.
Rynny o przekroju kwadratowym to drugi typ, który przez ostatnie lata cieszy się popularnością. Inwestorzy wybierają je przede wszystkim do budynków z dachami płaskimi lub do dachów skośnych pokrytych dachówką płaską albo blachą na rąbek stojący. Bardzo atrakcyjnie wyglądają na obiektach o nowoczesnej, minimalistycznej bryle, którą świetnie dopełniają swoim modernistycznym kształtem. Wybierając orynnowanie, warto przeanalizować potrzeby oraz to, jaki efekt chcemy finalnie osiągnąć. Dobrze przemyślany zakup sprawi, że będziemy zadowoleni z efektu wizualnego, a system odwodnienia będzie właściwie spełniał swoje zadanie przez długie lata.
