Nowoczesne stodoły

Na ich społeczny awans wpłynęły nie tylko zakorzenienie w tradycji i fakt, że zazwyczaj doskonale komponują się z już istniejącą zabudową, także powszechne w wielu regionach prawo, pozwalające na budowę domów tylko z dachem spadzistym. W takiej sytuacji mieszkalna stodoła to z reguły wybór optymalny.

1. Z podcieniem, patio i ramą

Na pierwszy rzut oka to niewysoka parterowa mieszkalna stodoła o prostej, wręcz surowej formie. To tylko zarys prawdy o tym domu. O jego wyjątkowości przesądzają wycięte z bryły części kubatury. Tylko pozornie mogą sprawiać wrażenie przypadkowych – architekt z prostokątnego planu wyciął dwa takie same prostokąty. Ubytki w bryle mają zasadnicze znaczenie estetyczne, ale na tym ich rola się nie wyczerpuje. Wyraźnie dzielą dom na części o odrębnych funkcjach. Wydzielają strefę wejścia oraz oddzielają dzienną od techniczno-łazienkowej. Za sprawą jednego z wycięć powstało patio wprowadzające ogrodową zieleń do jadalnianej części strefy dziennej. Drugie wyeksponowało wejście do domu, przesądziło o lekkości architektonicznej kompozycji, zachowując przy tym podstawową funkcję – osłony strefy wejścia.

Wgłębienia z jednej strony bryły z drugiej równoważy, wystająca poza obrys mieszkalnej stodoły rama. Również ona odgrywa ważną praktyczną rolę – okalając taras, chroni go przed deszczem, zbyt intensywnym słońcem czy wzrokiem postronnych osób. Architektoniczna zabawa we wsuwanie i wysuwanie fragmentów bryły to w tym projekcie zasadnicza modyfikacja podstawowej stodołowej formy, ale nie jedyna. Istotne jest także rozłożenie materiałów wykończeniowych. Podkreślenie nowoczesnych elementów ciemnoszarym tynkiem i drewnem lub materiałem drewnopodobnym. Taki tynk zastosowano w podcieniu wejściowym, patio przy jadalni i na przytarasowej elewacji okalanej przez drewnianą ramę. Wszystko to zostało umiejętnie wkomponowane w oszczędną bryłę – pozbawioną okapów i wykończoną głównie białym tynkiem zestawionym z jasnoszarą płaską dachówką. Orynnowanie, które celowo nie zostało tu ukryte, o barwie takiej jak połacie, staje się spójnikiem między dachem a elewacjami – domyka kompozycję.

Równie przemyślany jest plan parteru – wyraźnie podzielony na strefy funkcjonalne. Najbardziej wysunięta od frontu to garażowo-techniczna z dwustanowiskowym garażem (34 m²) połączonym z pomieszczeniem gospodarczym (3,3 m²), a przez nie z wyjściem do ogrodu. Praktycznie łączy się także z kolejną ze stref – wejściową: przejściem z garażu do przedsionka (5,1 m²), przy którym jest wygodna garderoba (3,8 m²).

Niemal bezpośrednio ze strefy wejścia wchodzi się do strefy dziennej. Wprowadzający do niej korytarz został wprawdzie oddzielnie opisany na planie (20,1 m²), ale ma to znaczenie raczej symboliczne, bo niemal na całej długości łączy się ze strefą dzienną – najpierw z częściowo wydzieloną kuchnią (10 m²), potem z jadalnią, a następnie ze strefą wypoczynkową pokoju dziennego (27,8 m²). W rzeczywistości zostaje wcielony do przestrzeni dziennej, która dzięki temu ma blisko 58 m².

Za nią usytuowana jest strefa nocna z trzema sypialniami (13,5--11,5 m²), przy czym do największej przylega duża prywatna garderoba (6,9 m²). Vis-à-vis strefy nocnej ulokowano dwie łazienki (4,1 i 6,1 m²) oraz pralnię połączoną z kotłownią (3,8 m²).

Takie racjonalne, ekonomiczne rozplanowanie wnętrza tej nowoczesnej stodoły sprawia, że może w niej komfortowo żyć czteroosobowa rodzina.

Projekt: Innowacyjny (z wentylacją mechaniczną i rekuperacją) – Murator EC384; autor projektu: architekt Grzegorz Kaliciak

Zobacz przykładową aranżację wnętrza tego domu:

Zdjęcia (4)

2. Z zielonym dachem

Nietypowa stodoła doskonale komponuje się z nietypową łąką. Choć łąka została przez autora projektu zlokalizowana 3,2 m nad ziemią – na dachu płaskim przylegającym do mieszkalnej stodoły, zestawienie nasuwa odległe skojarzenia z wiejską architekturą. Efekt jest bardzo interesujący, zważywszy na to, że przywołuje je bardzo nowoczesna architektura. Zielony dach, mimo ujęcia w grafitowe ramy o technicznym wyrazie, przeciąga ten projekt na stronę naturalności.

Tym razem stodole nadano wręcz techniczny rys – służy temu uproszczenie bryły przez rezygnację z detali zarówno funkcjonalnych, jak i ozdobnych. Nie ma tu okapów, orynnowania, a połacie dachu i elewacje, choć wykończone innymi materiałami (dachówka płaska i tynk), niemal się ze sobą zlewają. Granica między nimi została zatarta przez zastosowanie zbliżonych barw (jasnej szarości i bieli), a także za sprawą sześciu okien kolankowych, które przecinając obie płaszczyzny, spinają je. Na nowoczesność tej architektury oprócz uproszczenia formy bryły wpływa także kontrastowe zestawienie materiałów – rozbielanej szarości i bieli z grafitem. Tak wyraźny kontrast został wykorzystany do podkreślenia prostej geometrycznej formy – charakterystycznej dla współczesnych projektów. Jasnej stodole z dwóch stron towarzyszy grafitowa rama. Ujęte w nią lub bezpośrednio jej towarzyszące drewniane fragmenty elewacji i żaluzje wprawdzie nieco łagodzą ten kontrast, ale ich pasiaste kształty również służą podkreśleniu prostej kompozycyjnej geometrii.

Wyraźny podział na część jasną i ciemną jest odbiciem różnic funkcjonalnych wnętrza domu. W części grafitowej mieści się strefa gospodarcza z dwustanowiskowym garażem (29,6 m^2), dużą kotłownią (15,7 m²), małą łazienką (2,9 m²), przedsionkiem (5,3 m²) i holem wejściowym (9,1 m²). W jasnej bryle zlokalizowana jest część mieszkalna – na parterze to przestronna strefa dzienna: wysoki po połacie salon (39,1 m²) otwarty na jadalnię połączoną z kuchnią (21,4 m²), przy której jest nieduża spiżarnia (2,6 m²).

Na parterze jest także komfortowy master bedroom z sypialnią (19,8 m²), garderobą (9,7 m²) i łazienką (8,3 m²). Udało się tu także wygospodarować miejsce na nieduży gabinet (9,8 m²). Poddasze to strefa nocna z trzema sypialniami (13,2-154 m²) i dostępnymi z holu dużą łazienką (9,4 m²) i WC (2,2 m²). Długi korytarz (15,9 m²) tworzy widokową część poddasza – z której można patrzeć z góry na salon i na niebo przez okna dachowe. To także trakt prowadzący na taras na zielonym dachu.

Uwaga! Projekt EX 18 G2 oprócz wersji podstawowej z dopiskiem ENERGO PLUS ma też wersję EX 18 G2 SOFT. Pierwsza – podstawowa uwzględnia energooszczędne instalacje: pompę ciepła, wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła, ogrzewanie podłogowe, fotowoltaikę, natomiast druga z dopiskiem „Soft” – standardowe instalacje: kocioł gazowy kondensacyjny, wentylację grawitacyjną, system solarny. Nieco różni się także w planie parteru – w układzie funkcji strefy wejścia i gospodarczej.

Projekt: EX 18 G2 ENERGO PLUS – AG144; autor projektu: architekt Artur Wójciak

Zobacz przykładową aranżację wnętrza tego domu:

Zdjęcia (3)

3. Z „przedłużonym” dachem

Tym razem stodołowa forma została unowocześniona w klasyczny już sposób. Autorka projektu zrezygnowała z okapów, ukryła orynnowanie i przeciągnęła pas materiału wykańczającego połacie dachu na elewacje. Wszystko służy uproszczeniu architektonicznej kompozycji, a przez to jej nowoczesności. Optyczna korekcja proporcji dachu i elewacji zbliża dom do pierwowzoru – dawnej stodoły. Jest konieczna, wynika z wysokości bryły, będącej z kolei konsekwencją zaprojektowania wygodnego, wysokiego do 2,78 m poddasza. Ponieważ samo sprowadzenie materiału połaciowego na elewacje nie zagwarantowałoby wystarczającego efektu, rolę korektora obniżającego optycznie bryłę pełnią też ceglane pasy między oknami na dwóch długich elewacjach i jednej ścianie szczytowej.

Ciekawym rozwiązaniem jest przedłużenie połaci dachu w szczycie domu i stworzenie zadaszenia przeszklonej ściany oraz tarasu. Odgrywa zarówno ważną rolę kompozycyjną, estetyczną, jak i funkcjonalną – chroni wnętrze domu przed przegrzaniem i jest osłoną tarasu.

Podział domowej przestrzeni jest na wskroś nowoczesny. Projekt otwiera ją w poziomie – strefa dzienna zajmuje ponad połowę planu parteru. To przestronny pokój (42,2 m² powierzchni użytkowej/45,5 m² powierzchni netto) otwarty na dużą kuchnię (11,7 m²), do której przylega praktyczna spiżarnia (2,4 m²). Przestrzeń strefy dziennej jest otwarta także w pionie po połacie – łączy się z antresolą (12,5 m²/15,6 m²) oraz, przeszkloną ścianą szczytową, z ogrodem. Strefa nocna została rozdzielona między dwie kondygnacje. Na parterze jej funkcję pełni sypialnia (13,8 m²) i zlokalizowane tuż przy niej, ale dostępne z korytarza garderoba (3,1 m²) i łazienka (4,9 m²). Na poddaszu – dwie sypialnie o takiej samej powierzchni (10,1/14,1 m²) oraz wspólne łazienka i pralnia (obie o powierzchniach (3,1/5,7 m²).

Na uwagę zasługuje praktycznie rozwiązana kotłownia (5,2 m²) z wyjściem do ogrodu i wejściem do holu (7,5 m²) części mieszkalnej domu.

Projekt może być zrealizowany na wąskiej lub płytkiej działce (o szerokości lub głębokości 16,5 m). Projekt: Dom z klimatem (z wentylacją mechaniczną i rekuperacją) – Murator A102; autorka projektu: architekt Katarzyna Słupeczańska

4. Z tarasową wnęką

To projekt najbardziej zbliżony do modelowej stodoły – za sprawą małej wysokości parterowej bryły (6,48 m) i niewielkiego kąta nachylenia połaci dwuspadowego dachu – 31^o. Jednak na tym zasadnicze podobieństwa się kończą – autor projektu nadał bryle bardzo nowoczesny fason.

Nie dość, że zrezygnował z okapów i ukrył orynnowanie, to do podstawowej mieszkalnej części dołożył dużą, dość głęboką tarasową ramę, obudowującą przeszkloną elewację. W ten sposób spotęgował głębię tego niedużego (96,9 m² powierzchni użytkowej), ale atrakcyjnego architektonicznie domu. Od frontu bryła jest wręcz ascetyczna. Biel – podstawowa barwa elewacyjna – została wzięta w kolorystyczną klamrę utworzoną przez grafitowy cokół i ciemnoszary dach. Nawet frontowe okna podkreślają tę ascezę – niezbyt duże, w ciemnoszarych ramach. Ogrodowa elewacja to jej przeciwieństwo i kompozycyjna przeciwwaga – przeszklenie pokazujące wnętrze domu, ciągnące się na blisko 14 m, ujęte w masywną drewnianą ramę.

Boczne elewacje stają się łącznikami między skromnym frontem a urzekającą rozmachem ogrodową elewacją. Są wprawdzie bardzo oszczędne, ale każda ozdobiona pasem drewna ramy i jednym poziomym oknem.

Zarówno w wykończeniu bryły, jak i aranżacji wnętrz najważniejsze jest zestawienie bieli tynków z drewnem, ale w różnych proporcjach. O ile na zewnątrz dominuje biel, wewnątrz (w zaproponowanej aranżacji) prym wiedzie drewno. Przewija się przez domową przestrzeń w postaci desek (podłoga), forniru i nowoczesnej boazerii (ściany).

Podział planu domu jest prosty i funkcjonalny. Niemal połowę powierzchni parteru stanowi otwarta strefa dzienna: salon (31,6 m²) połączony z kuchnią (8,9 m²), do której przylega spiżarnia (2,8 m²). W drugiej połowie planu są trzy sypialnie (10,8-15,6 m²), łazienka (5,5 m²) i WC (1,5 m²) dostępne z korytarza oraz nieduża kotłownia (2,4 m²) z wejściem z przedsionka (4,4 m²).

Dzięki dużemu, sięgającemu podłogi przeszkleniu tarasowemu strefa dzienna i dwie sypialnie sprawiają wrażenie większych niż wskazywałyby na to metry kwadratowe. Takie przeszklenie decyduje też o uroku wnętrz, ale, co ciekawe, tym razem o nim nie przesądza. Bardzo istotne jest tu także horyzontalne okno przy jadalni, które tworzy klimat wnętrza.

W innej wersji projektu (EC317b – wariant II), nie zmieniając wysokości bryły, wykorzystano poddasze. Zaprojektowano na nim antresolę z pokojem rekreacyjnym – w sumie dodatkowe 22,5/58,8 m².

Projekt: Dom oszczędny – wariant III (z wentylacją mechaniczną i rekuperacją) – Murator EC317c; autor projektu: architekt Piotr Lewandowski

Zobacz przykładową aranżację wnętrza tego domu:

Zdjęcia (3)

5. Ujęta w ramy

W tym projekcie uwspółcześnianie stodoły nie wymagało ukrycia orynnowania czy braku kominów. Jedno i drugie doskonale wpisało się w projekt nowoczesnego domu, którego trzon stanowi tradycyjna architektoniczna forma.

Co więcej, tym razem orynnowanie jest częścią przemyślanej kompozycji, w której jego wyeksponowanie jest istotne – służy harmonii. Najlepiej widać to w prezentowanej przez nas wersji projektu z elewacjami wykończonymi grafitową blachą na rąbek i fragmentami drewnianej oblicówki. W tym przypadku rynny można traktować nawet jak namiastkę architektonicznej biżuterii. Z jednej strony zdobią, z drugiej scalają kompozycję.

Właśnie ta wersja projektu – z ujednoliconym materiałem na dachu i elewacjach – jest najbardziej nowoczesna, bo takie ujednolicenie służy uproszczeniu architektonicznej formy. Drewniane elewacyjne pasy modelują bryłę – obniżają i nasuwają skojarzenia z ideową podstawą projektu, czyli stodołą. Optycznej korekcji służy też wyeksponowana od frontu część bryły w kontrastowej bieli – kryjąca kotłownię (10 m²) i przechodząca w długie zadaszenie kuchennego okna i strefy wejściowej. Pewną kontynuacją tego rozwiązania jest tarasowa pergola za prostopadłościanem kryjącym kotłownię. W ten sposób mieszkalna stodoła została ujęta z dwóch stron w betonowo-drewnianą ramę.

Na parterze domu dwie strefy dzienną i nocną rozdziela korytarz (8,4 m) i dwuskrzydłowe drzwi. Pierwsza to przestronny salon (33,7 m²) z dwoma wyjściami na narożny taras (32,6 m²), połączony z kuchnią (12,2 m²).

W strefie nocnej są dwie sypialnie – większa (15,2 m²) z wydzieloną garderobą (3,6 m²) i mniejsza (12,4 m²), vis-à-vis której jest szafa/garderoba we wnęce. Są też dostępne z korytarza łazienka (5 m²) i WC (1,8 m²).

Projekt tego niedużego domu (96 m² powierzchni użytkowej) jest interesującą propozycją dla inwestorów, którym zależy na podzieleniu budowy na etapy. Umożliwi to poddasze do indywidualnej adaptacji – dodatkowe 56,5 m² powierzchni użytkowej. Ale już przed jego adaptacją w domu może komfortowo żyć trzyosobowa rodzina.

Projekt: Dobry wybór 2 – A113+AR2; autorka projektu: architekt Ewa Dziewiątkowska

6. Modelowana wykończeniem

To najbardziej tradycyjny z prezentowanych przez nas projektów, a jednak bez wątpienia nowoczesny. Aby architekturę przeciągnąć na stronę nowoczesności, wystarczył przemyślany rozkład materiałów elewacyjnych, który wymodelował i obniżył dość wysoką bryłę (8,47 m) o stosunkowo niedużej podstawie (12,6 x 10,6 m). Jej proporcje modyfikuje także niewielka rama okalająca strefę wejścia i wjazdu do domu oraz miniokapy. To one wraz z orynnowaniem są najbardziej tradycyjnymi elementami bryły.

Znaczące jest to, że w tym projekcie skromnego domu autorka sprytnie połączyła różne architektonicznie czasy. Współczesny z elewacjami, na których tynk naśladuje płyty betonowe, a panele drewnopodobne deski z nieco bardziej odległym, w którym nikt nie myślał o ukrywaniu rynien czy rur spustowych, a dom musiał mieć okapy. Wprawdzie tu zostały one wyraźnie zredukowane, ale są i przypominają o przeszłości.

Bardzo ważny dla osiągnięcia efektu nowoczesności jest sposób zestawiania materiałów elewacyjnych – dynamiczny, gdzie duże plamy „betonu” sąsiadują z dużymi plamami „drewna”. Wewnątrz na współczesne potrzeby i standardy odpowiada otwarta strefa dzienna: salon (29,6 m²) połączony z kuchnią (12,2 m²), ale już jej przeszklenia są nieco bardziej kameralne niż w innych projektach. To dwa dwuskrzydłowe okna tarasowe umieszczone na sąsiednich ścianach. Jedno w części jadalnianej, drugie w wypoczynkowej.

W strefie nocnej (na poddaszu) nie znajdziemy tak modnego master bedroom – połączenia sypialni z garderobą i łazienką. Jest jedynie jego namiastka – sypialnia (12,1/18,6 m²) z prywatną garderobą (7,4/4,8 m²).

Duża łazienka jest dostępna z korytarza (6,9/10,6 m²) dla wszystkich lokatorów – sypialni z garderobą oraz pozostałych dwóch sypialń (11,8/17,2 m2 i 12,1/17,4 m²), a także korzystających z przestrzeni rekreacyjnej (12,4/16,7 m²).

W rolę sypialni albo pokoju gościnnego można wcielić także pokój na parterze (12,2 m²), w pobliżu którego zlokalizowana jest nieduża łazienka (2,5 m²).

W projekcie uwzględniono też zaplecze gospodarcze. Jego funkcję pełni kotłownia (7,1 m²) połączona z jednostanowiskowym garażem (19,1 m²) i przykuchenna spiżarnia (2,3 m²).

W domu może wygodnie żyć pięcioosobowa rodzina, a nawet sześć osób, gdy przestrzeń rekreacyjną zamienimy na sypialnię. Taką opcję uwzględnia inny wariant projektu (A110G1).

Projekt: Dobra rada 1 G1 – Murator A110G1+AR1; autorka projektu: architekt Ewa Dziewiątkowska