Izolacja fundamentu

Podziemna część budynku jest stale narażona na kontakt z gruntem, który okresowo zmienia wilgotność. Aby w domu było ciepło i sucho, trzeba skutecznie zaizolować fundamenty. Można to zrobić na różne sposoby.

Izolacje w projektach

Każdy projektant proponuje nieco inne rozwiązania, bo nie ma jednej recepty na dobre zaizolowanie fundamentów. Przyjrzeliśmy się projektom gotowym i wybraliśmy kilka różnych rozwiązań. Pokazujemy je dokładnie tak, jak zostały przedstawione w projektach. Mamy nadzieję, że podczas adaptacji do lokalnych warunków gruntowo-wodnych to, czego na nich nie widać, zostanie doprecyzowane.

Większość to ściany z bloczków betonowych wymurowane na ławach liniowych, ocieplone od zewnątrz styropianem. Na takim fundamencie opiera się najpopularniejsze obecnie ściany dwuwarstwowe murowane z betonu komórkowego, silikatów i ceramiki. Ponieważ wszystkie prezentowane rozwiązania są zaczerpnięte z projektów domów niepodpiwniczonych, istotne jest połączenie ścian fundamentowych z podłogą na gruncie, a także sposób jej zaizolowania. Wybrane rozwiązania różnią się sposobem opierania nadziemnych murów zewnętrznych na fundamencie.

Zdjęcia (2)

Izolacja na ławach

Zazwyczaj robi się ją jedynie na wierzchu ławy fundamentowej. Gdy beton zwiąże i wyschnie, czyli osiągnie wilgotność nie większą niż 6%, gruntuje się jego powierzchnię. Przy dobrych warunkach gruntowych na ławie można ułożyć jedną warstwę termozgrzewalnej papy asfaltowej lub grubej folii płaskiej odpornej na uszkodzenia mechaniczne. Jej zadaniem nie jest ochrona ławy fundamentowej, lecz budowanej na niej ściany przed kapilarnym podciąganiem wilgoci z gruntu.

Najlepiej sprawdzają się papy na osnowie poliestrowej modyfikowane polimerami. Dodatki poprawiają giętkość pap i ich odporność na mróz. Folia do hydroizolacji ma przynajmniej 2 mm grubości, a jej arkusze łączy się klejem lub zgrzewa.

Skorzystać można też z innego rodzaju papy, ale trzeba się upewnić, w ilu warstwach musi być położona. W zależności od warunków gruntowych może być konieczne ułożenie jej w dwóch, a nawet trzech warstwach.

Do ochrony fundamentu nadają się także zaprawy uszczelniające, na przykład modyfikowane polimerami, powodujące krystalizację wgłębną betonu.

Pionowa izolacja ławy fundamentowej jest konieczna w przypadku wysokiego poziomu wód gruntowych oraz w gruntach spoistych, czyli takich, które nie przepuszczają wody.

Zdjęcia (4)

Hydroizolacja ścian

Jej zadaniem jest zabezpieczenie ścian przed wilgocią lub wodą znajdującą się w gruncie. Musi tworzyć szczelną i elastyczną powłokę, aby nie uległa zniszczeniu podczas osiadania domu. Łączy się ją z izolacją poziomą ułożoną na ławach i w podłodze na gruncie. To trudne zadanie, bo zazwyczaj trzeba szczelnie połączyć różne materiały - papę lub folię z izolacji poziomej i płynną masę bitumiczną, którą nanosi się na ściany. Trudno to dobrze zrobić. Aby utworzyć hydroizolację o zalecanej grubości, masę nanosi się w kilku warstwach. Ponieważ ma ona zazwyczaj kontakt z termoizolacją z polistyrenu, jest to masa dyspersyjna (wodorozcieńczalna). Według współczesnych standardów nanosi się ją na zewnętrzną i wewnętrzną powierzchnię ściany, aby całkowicie odciąć ją od wilgoci z gruntu. Ściana musi być równa, wymurowana na pełne spoiny, a jeśli jest monolityczna, to na powierzchni nie może mieć raków. Zanim zacznie się izolować nierówne ściany, trzeba najpierw wykończyć je tynkiem cementowym.

Masy bitumiczne można nakładać dopiero po trzech-czterech tygodniach od wymurowania ścian, na otynkowany mur. Na wilgotne i nieotynkowane podłoże nadają się jedynie szlamy cementowe.

Pionową hydroizolację wyprowadza się nad poziom gruntu (minimum 50 cm). Chroni ona ściany nadziemne przed zamakaniem od wody opadowej, odbijającej się od opaski ułożonej na gruncie wokół budynku. Rozchlapywanie wody można ograniczyć, zastępując opaskę betonową kruszywem. Nad gruntem hydroizolację pokrywa się szczelnym materiałem, na przykład tynkiem cokołowym. Hydroizolacja pionowa łączy się z izolacją poziomą układaną na wierzchu ściany fundamentowej.

Ocieplanie ścian

W tradycyjnych fundamentach ociepla się jedynie ściany. Materiał izolacyjny układa się po jednej, zewnętrznej stronie, pokrywając całą ich powierzchnię. Ten sam materiał układa się pod powierzchnią terenu i powyżej, na cokole. Ważne, by miał nie tylko dobry współczynnik przewodzenia ciepła (niską lambdę), ale też był jak najmniej nasiąkliwy. Trzeba zwrócić uwagę na podany w kodzie wyrobu parametr WL(T), który określa okresowe pogorszenie izolacyjności cieplnej w przypadku zawilgocenia, najlepiej, jeśli wynosi mniej niż 2%. Styropianu z takim oznaczeniem nie musimy zabezpieczać przeciwwilgociowo od strony gruntu. Jeśli jednak wybierze się materiał bez takiego oznaczenia, trzeba zawsze osłonić go hydroizolacją, aby odciąć go od wilgoci z gruntu. Jest to kosztowne, a przede wszystkim obarczone ryzykiem błędów wykonawczych.

W domach niepodpiwniczonych fundamenty nie są zbyt głębokie, więc nie trzeba sięgać po produkty o bardzo dużej odporności na nacisk gruntu, wystarczy, gdy będą miały CS(10) ≥ 100 kPa. Najczęściej wykorzystuje się płyty styropianowe EPS 100, takie jak do ocieplania podłogi na gruncie. Producenci zalecają stosowanie na fundamenty płyt nazywanych hydrofobowymi. W procesie produkcji dodaje się do nich substancje odpychające wodę, a niektórzy producenci wytwarzają płyty tego rodzaju metodą agregowaną, czyli w formach. Każda z nich jest wtedy pokryta nieprzepuszczalnym dla wilgoci naskórkiem. Na ich powierzchni jest często wytłoczony wzór, który ułatwia odprowadzenie wody w gruncie. Styropian nakleja się na ściany pokryte hydroizolacją. Najwygodniejsze w zastosowaniu są kleje poliuretanowe, które szybko wiążą. Ani klej, ani masa użyta do izolowania fundamentu nie mogą zawierać rozpuszczalników organicznych, bo one niszczą styropian. Jeśli ściana jest równa, klej nakłada się na płytę równomierną warstwą. Jeżeli są na niej nierówności, lepsza będzie metoda obwodowo-punktowa. Ewentualne szczeliny między płytami trzeba wypełnić pianą, żeby nie powstały w nich mostki termiczne i nie wciekała w nie woda.

Ocieplenie często osłania się folią kubełkową, która oddziela je od gruntu i chroni przed jego negatywnym działaniem oraz przed zniszczeniem przez gryzonie i korzenie roślin. Tej folii nie można traktować jako hydroizolacji. Umożliwia natomiast cyrkulację powietrza przy powierzchni ocieplenia i wydostanie się ewentualnej wilgoci.

Zdjęcia (3)

Podłoga na gruncie

Większość jej warstw robi się dopiero po wymurowaniu ścian zewnętrznych. Najczęściej pierwszą jej warstwą jest płyta betonowa, na której robi się hydroizolację. Trzeba ją połączyć z izolacją poziomą ułożoną na wierzchu ścian fundamentowych. Najczęściej więc robi się ją z materiałów rolowych.

Podłoga na gruncie przenosi tylko obciążenia użytkowe z parteru, więc do jej ocieplania często wykorzystuje się takie same płyty styropianowe jak na ścianach zewnętrznych. Ale tu duże znaczenie ma nie tylko lambda, ale także wytrzymałość na obciążenia, czyli CS(10). Jeśli przyjmiemy obciążenie użytkowe 150 kg/m2 (to standardowa wartość przyjmowana w projektach), to przy założeniu, że jest rozłożone równomiernie, wystarczą płyty o CS(10)60. Jeżeli jednak będą w którymś pomieszczeniu działały większe siły punktowe (na przykład w garażu, kotłowni, siłowni), bezpieczniejsze będzie zastosowanie płyt o CS(10) ≥ 100 kPa.

Styropian najczęściej ze względów praktycznych układa się w dwóch warstwach. W pierwszej warstwie rozkładanej na podkładzie betonowym są zazwyczaj rozprowadzane różnego rodzaju instalacje. Płyty w drugiej warstwie układa się na mijankę, można je skleić z tymi w pierwszej. Na izolacji termicznej układa się podkład podłogowy, najczęściej wylewkę betonową. Aby mieszanka nie wpłynęła między płyty i nie obniżyła ich izolacyjności, układa się na nich folię polietylenową (budowlaną przeznaczoną do kontaktu z polistyrenem).

Zdjęcia (4)