Nowoczesność na wiele pokoleń

Trzy pokolenia pod jednym dachem? To na pewno duże wyzwanie dla projektujących dom. Ten został podzielony na dwie bryły, więc dachy są dwa. Zgodnie z obecnymi trendami architektura stara się nie epatować okazałością – chce być skromna. (Projekt domu: Stoprocent Architekci / Magda Morelewska, Przemek Kaczkowski)

Bryła w lesie

– Z reguły działki są niezbyt duże i przez to usytuowanie domu jest oczywiste. Tu sytuacja była odwrotna, długo zastanawialiśmy się, gdzie powinien stanąć dom – wspomina architektka.

Duża działka ze wzgórzem była porośnięta gęstym lasem. Właśnie wzgórze wydawało się naturalnym miejscem na dom – najbardziej wyeksponowanym i najlepiej doświetlonym. Jednak duży dom na wzniesieniu terenu byłby złym rozwiązaniem. Jak zgodnie mówią architekci: „gwałtem na pejzażu”. – Nasz najlepszy pomysł był przewrotny, wzgórze miało pomóc ukryć gabaryty domu – stwierdza Przemek Kaczkowski.

Projektanci postanowili wkomponować dom w skarpę. Dolną kondygnację umieścili częściowo pod ziemią. Od strony ulicy jest całkowicie niewidoczna. Budynek oglądany z tej perspektywy to dwa nieduże, połączone ze sobą domki przekryte dwuspadowymi dachami. Aby kompozycja była nowoczesna, architekci usytuowali je w stosunku do siebie pod kątem 90° i spięli łącznikiem z płaskim dachem. Od frontu widać też drewniane zadaszenie tarasu. Jednak płaski drewniany dach został odsunięty nieco od głównej bryły, aby nie odciągał uwagi od tego, co jest w tym projekcie najważniejsze – prosta archetypiczna forma domu doskonale znana z tradycji.

Poza tym w duchu obowiązujących trendów architekci zrezygnowali ze wszystkiego, co mogłoby odciągać uwagę od oszczędnej, geometrycznej architektury. Nie ma okapów, rynny i rury spustowe są niewidoczne, a materiały na połaciach i elewacjach każdej z brył zostały ujednolicone. Tę jednorodność i oszczędność dodatkowo podkreślają kontrastowe barwy dwóch brył – biel i grafit. A taki kolorystyczny podział to kolejny sposób na optyczne zmniejszenie.

Dom oglądany od strony lasu pokazuje zupełnie inne oblicze. Gdy widać wspólne przyziemie obu brył, trudno mówić o skromności, bo oczywista staje się skala budynku. Z tej perspektywy typowa dla tego projektu architektoniczna powściągliwość ma jeszcze większe znaczenie. Widoczne są tu już tylko dwie barwy: biel i szarość (bez drewna). Poza tym projektanci tym razem także wykorzystali rozwiązania, które mają sprawiać, że budynek wydaje się mniejszy. Taki efekt daje betonowa płyta tarasu odcinająca przyziemie od dwóch wyższych kondygnacji obu brył. W nadaniu lekkości pomagają też duże płaszczyzny przeszkleń tarasowych przyziemia i parteru. Szczególną rolę odgrywa tu cała szklana ściana z przeszklonym narożnikiem w jednej z brył, mieszczącej wspólną część mieszkalną.

Materiały na trudne warunki

W przypadku domu na leśnej działce bardzo ważny jest dobór materiałów – muszą być takie, które dobrze zniosą trudne leśne warunki. Tym razem zgodnie z założeniem projektowym nie powinny odciągać uwagi od prostych architektonicznych form i umożliwić ujednolicenie wyglądu elewacji i połaci. Tak więc wykończenie dachów powinno być płaskie, mieć taką samą barwę jak elewacje oraz sprawić, by okna dachowe były jak najmniej widoczne na połaci.

Architekci rozpatrywali różne możliwości. Uznali, że trudnym wymaganiom najlepiej może sprostać zaledwie kilka materiałów. Wśród przedstawionych inwestorom do wyboru propozycji znalazły się: blacha cynkowo-tytanowa, łupek, płyty i płytki włóknocementowe oraz dachówka ceramiczna i cegła klinkierowa. Zaproponowane materiały miały być połączone w pary, by dwie bryły były różnie wykończone. Przykładowo, na jednej miałaby być blacha, a na drugiej ceramika.

Wyzwania konstrukcyjne

Wmontowanie domu w skarpę wymagało specjalnych rozwiązań konstrukcyjnych. – Dom jest posadowiony na płycie fundamentowej. W przyziemiu musieliśmy zastosować dużo stali, aby żelbet wytrzymał obciążenia. Także przy dużych rozpiętościach konstrukcji najlepszym rozwiązaniem były stropy żelbetowe i podciągi.

Ściany nadziemnej kondygnacji wzniesiono z ceramiki poryzowanej. Konstrukcyjnego wzmocnienia wymagało narożne przeszklenie jednej z brył. Wystarczyło umieszczenie w narożniku słupa stalowego. Aby podpora stała się niewidoczna, słup ma być pomalowany proszkowo na kolor stolarki okiennej.

Konstrukcje dwuspadowych dachów znane są ze standardowych rozwiązań – drewniane więźby krokwiowo-jętkowe.

Przestrzeń odwrócona

W tym projekcie nietypowo zlokalizowano strefy nocną i dzienną. Sypialnie są usytuowane na najniższej kondygnacji, a wspólna przestrzeń dzienna i pomieszczenia techniczne – na drugiej. Choć taki układ może się wydawać dziwny, jest racjonalny. Wejście od strony ulicy prowadzi do najbardziej reprezentacyjnej części domu – najpierw jest to przeszklony hol, potem otwarta strefa dzienna – salon połączony z jadalnią i kuchnią to przestrzeń blisko 80 m². Tylko usytuowane w jej centrum schody na poddasze częściowo oddzielają część kuchenną od wypoczynkowej. Kolejny atut tej przestrzeni to niemal całkowite przeszklenie. Dzięki temu, jak mówią projektanci, las wchodzi do domu. Z drugiej strony holu wejściowego jest przestrzeń zarezerwowana dla seniora.

Z holu prowadzą też w dół schody do części prywatnej domu przeznaczonej dla rodziców i dzieci. Tu, podobnie jak na parterze, hol oddziela rodzinne pokolenia – w jednym skrzydle są trzy komfortowe sypialnie dzieci (od 16,3 m² do 19,7 m²). Dwie łazienki i dwie garderoby dostępne z korytarza. W drugim skrzydle jest sypialnia rodziców (15 m²) z odrębną łazienką (3,7 m). Są tu też pokój gościnny i duża garderoba. Wszystkie sypialnie od południowej strony mają przeszklone ściany. – Zależało nam na tym, by domownicy mogli w pełni korzystać z leśnego położenia domu. Ze wszystkich sypialni można wybiegać wprost do lasu – mówi architekt.

Z drugiej strony istotne było zapewnienie poczucia bezpieczeństwa, dlatego całą dolną kondygnację można zamknąć roletami antywłamaniowymi.

Poddasze z przyszłością

Architekci zdecydowali, że przy dużym kącie nachylenia dachu (45°) można pozostawić wysokość ścianki kolankowej uznawaną za standardową (80 cm).

I tak przestrzeń poddasza będzie komfortowa i funkcjonalnie wykorzystana, bo przy takiej ściance można ustawić szafki, a nawet biurko.

Jednak dwa poddasza tego domu różnią się między sobą. To zlokalizowane nad wspólną częścią dzienną otwiera się na nią antresolą. Dzięki temu możliwa jest rodzinna międzykondygnacyjna integracja.

Dwa okna dachowe umieszczone w połaci nad antresolą wprowadzają naturalne światło do salonu przez cały dzień. Domowa przestrzeń nabiera lekkości i oddechu. Pozostałą część tego poddasza przeznaczono na gabinet (15,7 m² powierzchni użytkowej). Jest zaciszny i dobrze oświetlony dzięki oknom połaciowym.

W drugiej bryle poddasze na razie przeznaczono na cele techniczne i magazynowe. To dość duża przestrzeń – ponad 53 m² powierzchni użytkowej, dlatego projektanci przewidzieli możliwość innego jej wykorzystania. Gdy rodzina się powiększy, poddasze można zaadaptować na cele mieszkalne. W przyszłości mogą być tu dwie sypialnie i łazienka. Wszystko to zgodnie z duchem domu wielopokoleniowego, który przecież powinien być gotowy na zmiany.