Rozsądek ze szczyptą nonszalancji

Szczególny kształt tego domu intryguje i zastanawia. Czy zdecydowała o nim jedynie artystyczna wizja? Nie tylko artystyczna, bo to wizja przestrzenna – z drugim, bardzo praktycznym, dnem. (Projekt domu: Inostudio architekci / Magdalena Gierczak, Zbigniew Gierczak)

Zdjęcia (3)

Jakie funkcje, taki kształt

Na pierwszy rzut oka ten dom może się wydawać ekstrawagancki, jednak pozory mylą – to, co zdaje się wynikać z ekscentryczności, ma zupełnie inne źródło – zdroworozsądkowe. To, co powierzchownie dziwne, jest tak naprawdę praktyczne. Choć dom ma oryginalną bryłę, jej forma wynika przede wszystkim z bardzo funkcjonalnego podejścia do projektu. O jej kształcie przesądziło kilka czynników: kierunki świata, widoki i usytuowanie dwóch dróg dojazdowych. Podczas tworzenia schematu projektowego najpierw znaleziono optymalne miejsce bryły, zapewniające jak najlepszy widok – na las, następnie powiększono ją i tak formowano, by powstał osłonięty taras. Postanowiono obniżyć dom od frontu i podwyższyć z tyłu. Na koniec tak zaprojektowano połać dachu, by zapewnione było jak najlepsze nasłonecznienie dziedzińca i wnętrz. W efekcie postała rozrzeźbiona bryła przekryta asymetrycznym dachem.

Zdjęcia (6)

Na warunkach ziemskich

– Bardzo długo szukaliśmy działki – przeszło dwa lata – wspomina inwestorka. Gdy zobaczyliśmy tę, decyzja o jej kupnie zapadła natychmiast, po prostu zachwyciły nas tereny podmiejskie w Tarnowskich Górach. To był wybór po części emocjonalny, po części racjonalny. Z jednej strony, bardzo bliskie sąsiedztwo lasu i pól uprawnych, z drugiej – stosunkowo niedalekie miasta. Ale – jak to zwykle bywa – oprócz plusów były też minusy. Działka nie była łatwa – nie tylko narożna, ale przy drodze dojazdowej położonej blisko metr powyżej terenu i usytuowanej od południa – od strony, na którą inwestorzy chcieli otworzyć wnętrze swojego domu. I znowu trzeba w tym miejscu powołać się na stwierdzenie, że ograniczenia, którym ma sprostać projekt, z reguły sprawiają, że jest on interesujący. Jednak aby tak się stało, musi być spełniony jeszcze jeden bardzo ważny warunek. Inwestor powinien się wykazać otwartością proporcjonalną do ograniczeń narzuconych przez miejsce, w którym ma stanąć dom. Na szczęście tak było tym razem. – Jak się potocznie mówi, od początku między nami a inwestorami była chemia. Od razu wiedzieliśmy, że wyjdzie ciekawy projekt. Świadczyły o tym przytaczane przez inwestorów przykłady architektury, która im się podoba – mówi Zbigniew Gierczak. Jednak pracownia na wszelki wypadek przygotowała dwie koncepcje. Jedną bardziej zachowawczą – dom w kształcie stodoły z dobudowaną kostką garażu oraz wejściami z dwóch stron – i drugą bardziej oryginalną, asymetryczną i dynamiczną. Została wybrana i zrealizowana ta druga.

Asymetria kłania się symetrii

W tym projekcie nie ma miejsca na przypadkowość. Także asymetria, na której się on zasadza, jest specyficzna – bardzo racjonalna, można powiedzieć przewrotnie, że niemal symetryczna. Projektanci złożyli bryłę z dwóch analogicznych wielościanów – większego i niższego usytuowanego od frontu i mniejszego, ale wyższego – z tyłu. Dodatkowo zestawili je zgodnie z zasadami symetrii. Tylko że odbicie, które w symetrii byłoby analogiczne, tym razem sprawia wrażenie przekształconego przez lustra zmieniające proporcje. Zapewne właśnie przez ten brak przypadkowości asymetria jest harmonijna i bardziej urzekająca. Przez to projekt asymetrycznego domu wcale nie odcina się radykalnie od tego, co zawdzięczamy symetrii w architekturze. Taka modyfikacja wystarczyła, by bryła domu nabrała dynamiki. Oglądana z każdej strony prezentuje się inaczej. Od frontu kompozycja odwołuje się do elementarnej geometrii – dom przypomina dwie, różnej wielkości, zachodzące na siebie ekierki, przy których ustawiono linię murku osłaniającego taras. Potem – oglądając kolejne elewacje – od skojarzeń z figurami płaskimi przechodzimy do geometrii przestrzennej i... różnorodnej. Wielościany, z których złożona jest bryła, prezentują się odmiennie – zależnie od perspektywy. Raz wyglądają, że są na takiej samej wysokości, innym razem mniejszy wydaje się zdecydowanie wyższy. Interesujące są już same dwuspadowe dachy przekrywające bryłę. Choć kąty ich nachylenia są takie same, przez inne rozmiary wydają się różne. To właśnie połacie dachu w największym stopniu urozmaicają architekturę i sprawiają, że nieruchomość staje się dynamiczna. Asymetryczność i zmienność kompozycji dodatkowo podkreśla rozmieszczenie oraz proporcje i różne wielkości okien. Ta dynamika zostaje w przemyślany sposób wyciszona monochromatycznymi barwami materiałów wykończeniowych. Bieli tynków towarzyszy grafit blachy dachowej, ślusarki okiennej, żaluzji zewnętrznych oraz bramy garażowej. I tak mimo wyrazistej, asymetrycznej formy dom doskonale wpisuje się w okolicę – dzięki temu, że projektanci nadali mu stonowane barwy – biel i szarość, powtarzając kolorystkę sąsiednich domów. To łagodne wkomponowanie w barwy okolicznej zabudowy okazuje się sprawdzonym sposobem na uspokojenie architektonicznej kompozycji.

Konstrukcja i izolacja

Wprawdzie warunki gruntowe pozwalały na wykonanie ław fundamentowych, jednak projektanci wybrali płytę fundamentową. – Zdecydowaliśmy się na płytę ze względów wykonawczych i energooszczędnych. Przede wszystkim dlatego, że w przypadku konstrukcji takiej jak ta – pootwieranej, płyta spina i wiąże całą bryłę od podstaw. Poza tym robi się ją szybciej niż tradycyjne ławy fundamentowe. Dodatkowo jest rozwiązaniem wspomagającym energo-oszczędność – pod płytą została ułożona warstwa termoizolacji – styropian XPS grubości 10 cm – wylicza architekt. Dom jest wzniesiony w technologii murowanej z pustaków ceramicznych. Jednak w przypadku połączenia ścian szczytowych i dachu zastosowano bardziej zaawansowane rozwiązania – przy asymetrycznych kształtach i dużych otwartych przestrzeniach trzeba było wzmocnić konstrukcję i wspomóc ją elementami stalowymi. Konstrukcja dachu jest głównie drewniana, miejscowo wzmocniona elementami stalowymi, tam gdzie drewno nie wytrzymałoby dużych rozpiętości. – Aby całą przestrzeń nad salonem pozostawić otwartą – bez konieczności wstawiania słupów, musieliśmy zastosować konstrukcję stalową.

Nad salonem powstała rama stalowa z płatwią i płatwią pośrednią, do której były montowane drewniane krokwie – mówi architekt. – Także okno tarasowe w narożniku domu nie ma podpierającego słupa, ale jest nad nim belka narożna, podtrzymująca. Dzięki temu widok z salonu na taras jest „czysty”, nic go nie zaśmieca – dodaje. Ściany zewnętrzne ocieplono styropianem grubości 25 cm, a w przypadku dachu zastosowano ocieplenie nakrokwiowe BauderPir. – Wykorzystane do termoizolacji dachu płyty z pianki poliuretanowej z warstwą OSB to połączenie ocieplenia z deskowaniem, które pozwala uniknąć mostków termicznych na krokwiach. Poza tym takie płyty tworzą na dachu idealnie gładkie powierzchnie – dobrą podbudowę pod pokrycie z blachy na rąbek stojący. W przypadku trudnego dachu ważny był też sprawdzony wykonawca. Mamy takiego, to firma Juswer Adrian Werner, która specjalizuje się w pokryciach z tytan-cynku firmy Rheinzink – mówi Zbigniew Gierczak. Dom został tak zaprojektowany, by zminimalizować w nim zużycie energii potrzebnej do ogrzewania i jej straty. Widać to nie tylko w przypadku nakrokwiowej termoizolacji dachu, ale już od podstaw – dobrze ocieplonej płyty fundamentowej. Te same zasady zdecydowały o izolacji ścian i montażu ślusarki okiennej w warstwie termoizolacji. Jak zapewnia architekt, dzięki tym wszystkim rozwiązaniom cały obrys bryły jest szczelny. – Budowa trwała blisko dwa lata. Gdy wznoszono i wykańczano bryłę, mąż przyjeżdżał na budowę codziennie. Przy pracach wykończeniowych we wnętrzach rzadziej, bo zatrudniliśmy naszą zaufaną firmę – Euro Dekor z Zabrza –mówi pani Aleksandra.

Zdjęcia (3)

Zbudować wewnętrzną przestrzeń

– Marzyliśmy o tym, aby w domu było dużo światła, przestrzeni. Chcieliśmy mieć otwartą strefę dzienną i długie korytarze, które zawsze nam się podobały, bo budują przestrzeń. Miało być „czysto”, bez udziwnień – mówi pani Aleksandra. I tak właśnie zostały zaprojektowane wnętrza. Już po przekroczeniu progu znajdujemy się w długim na blisko 12 metrów nietypowym, bo częściowo otwartym, korytarzu, który jest raczej osią widokową. Jest osobliwa, bo nie biegnie do przeszklenia, ale kończy się światłem sączącym się z góry i tworzącym grę światłocieni na ażurowych schodach. Drugi „korytarz” – na piętrze, ma taką samą długość – w pewnym momencie staje się kładką zwieszoną nad salonem. Granice między poziomami zostały maksymalnie zatarte dzięki szklanym przezroczystym balustradom. Strefa dzienna, zgodnie z życzeniami inwestorów, jest otwar-ta, i to spektakularnie, bo w poziomie i pionie. Nie dość, że jest wysoka po połacie, to połączona z kuchnią, holem, a potem przez narożne przeszklenie z tarasem. Strefa nocna na piętrze gwarantuje mieszkańcom intymność dzięki temu, że została rozdzielona między dwa wielościany, z których składa się dom. W mniejszym są sypialnie przeznaczone dla dzieci lub gości, a w większym – sypialnia gospodarzy połączona z garderobą.

Uspokajające wykończenie

Skomplikowany kształt bryły przesądził o wewnętrznej przestrzeni domu. Jej złożoność domagała się uproszczenia, wyciszenia przez materiały wykończeniowe. – Ze względu na dość skomplikowaną przestrzeń wnętrz wynikającą z kształtu domu zaproponowaliśmy minimalistyczne wnętrza z dużą ilością białych i gładkich powierzchni, żeby nie przytłoczyć domowników mnogością barw i faktur – mówi Zbigniew Gierczak. Pomysł projektantów zbiegł się z oczekiwaniami inwestorów. – Nie chcieliśmy kolorowych wnętrz, bo w poprzednim domu było dużo barw, bibelotów i byliśmy tym trochę zmęczeni. Zaufaliśmy architektom, bo widzieliśmy ich projekty – mówi gospodyni. – Tę białą asymetryczną przestrzeń urozmaiciliśmy naturalnymi materiałami, takimi jak: beton, drewno, szkło, oraz czarnymi/grafitowymi dodatkami – stwierdza projektant. W przestrzeni jedynie punktowo pojawiają się kolory i materiały, żeby ożywić i urozmaicić aranżację. Szara posadzka przemysłowa ze szlifowanego betonu wnosi odrobinę nowoczesnego kolorytu i naturalności, drewno na schodach, meblach, fragmentach ścian ociepla pomieszczenia, a kominek czy czarne/grafitowe ramy okien – urozmaicają kompozycję. Tak oto w neutralną przestrzeń zostały wrzucone ważne aranżacyjnie elementy, które nadają charakter wnętrzom. Jednym z najważniejszych, o ile nie najważniejszym, są schody. – Schody są wyeksponowane – widoczne od wejścia i usytuowane w jadalni. Zależało nam na ich estetycznym wykonaniu. Dlatego nie tylko je zaprojektowaliśmy, ale także wykonaliśmy (przy udziale naszych stolarzy i ślusarzy). Koordynacja produkcji nie była dla nas trudna, bo zajmujemy się też projektowaniem mebli dla niektórych naszych inwestorów – mówi Zbigniew Gierczak. Teraz perfekcyjnie wykonane stalowe schody wspornikowe obłożone dębem z zamontowanym szkleniem i zaślepkami drewnianymi są jedną z głównych ozdób wnętrza. Druga to kominek z narożnym wkładem w murowanej obudowie, do której została przyklejona blacha malowana proszkowo. Nie można zapomnieć o jeszcze jednym bardzo ważnym elemencie aranżacji, którym jest tu światło dzienne. Za sprawą przemyślanego rozmieszczenia różnej wielkości okien udało się stworzyć efekt interesującej gry światła o różnych porach dnia i roku.

***

Ten dom jest zaskoczeniem nie tylko dla postronnych obserwatorów, ale także samych domowników. – W życiu bym się nie spodziewała, że będziemy mieć taki dziwny dom, ale jak tylko zobaczyliśmy projekt, spojrzeliśmy na siebie, wiedzieliśmy, że to jest to – podsumowuje pani Aleksandra. – Warto poszukać architektów, którzy projektując, będą potrafili zadbać o indywidualne potrzeby i sprawią, że może być ciekawiej – dodaje.
I właśnie tego wraz z inwestorami Państwu życzymy – żeby udało się odnaleźć swoje „to” i żeby było ciekawie...