Prosto z zakładu
Nadaje się do każdego domu – nowo budowanego i remontowanego. Więźbę prefabrykowaną można wykorzystać do budowy dachów skośnych i płaskich.
Elementy więźby mogą powstać pod dachem zakładu. Te fragmenty to wiązary – części składowe więźb prefabrykowanych, z których montuje się konstrukcję dachu. Najpierw powinniśmy z projektem odwiedzić kilka firm oferujących wiązary, by poznać przybliżoną cenę konstrukcji. Znając koszt więźby w tej wersji, warto poprosić o wycenę cieślę. Wówczas łatwo ustalimy, który wariant jest tańszy. Poza ceną liczy się też jakość wykonania i czas budowy. Jeśli zamówimy prefabrykaty, firma zaadaptuje projekt do potrzeb technologii. Komputer wyliczy, jakie powinny być budowa i przekroje wiązarów dla konkretnego nachylenia połaci, wybranego pokrycia i planowanego obciążenia dachu. Później w zakładzie zostanie zmontowany zestaw wiązarów.
W każdym projekcie indywidualnie dobiera się rodzaj wiązarów, grubość elementów, z których będą wykonane, i rodzaj łączników, jakimi będą połączone elementy każdego wiązara i wiązary z murłatami. Wszystkie elementy konstrukcji są bardzo precyzyjnie docinane – układa się je w formach na stołach montażowych i łączy zgodnie z projektem płytkami kolczastymi (wielokolcowymi) lub gwoździowymi. Wiązary najczęściej składa się z desek o wymiarach 38 x 89 i 38 x 140 mm. Płytki z blachy ocynkowanej mają grubość od 0,8 do 2 mm. Otwory w płytkach gwoździowych wyznaczają miejsce wbicia gwoździ. Ich liczba i położenie na każdym połączeniu są ściśle określone w projekcie. Jeśli elementy wiązara są łączone płytkami kolczastymi, projekt określa wielkość i położenie płytki. Znajdujące się na niej fabrycznie wytłoczone kolce wysokości 8-15 mm są odpowiednikiem kilku rzędów gwoździ (na 100 cm² płytki znajduje się około 140 kolców). Do łączenia elementów położonych w dwóch płaszczyznach służą różne metalowe kątowniki lub tak zwane buty (strzemiona). W łącznikach są otwory na gwoździe.
Transport i montaż
Producent zazwyczaj zapewnia transport elementów na plac budowy i ich instalację. Montaż można też zorganizować we własnym zakresie, ale wówczas gwarancja może przepaść (zależy od producenta). Jeśli zrezygnujemy z firmowej ekipy monterskiej, pozostaje wynająć ich majstra, żeby doglądał robót. Tak wyjdzie taniej. Nie zawsze opłaca się zamawiać transport wraz z dźwigiem. Tańsze może być wynajęcie tego sprzętu bliżej placu budowy. Zbudowana w fabryce więźba jest gotowa do dalszych prac dekarskich. Przysługuje na nią zazwyczaj pięcioletnia gwarancja.
Kiedy to się opłaca
To trudne pytanie i nie dotyczy tylko kosztu więźby. Jeśli wziąć pod uwagę sumę za materiał i robociznę, to wiązary rzadko wychodzą taniej od więźby tradycyjnej. Ich koszt jest mniejszy, jeśli dach ma być nieduży – jedno- lub dwuspadowy, z poddaszem nieużytkowym. Wtedy więźba prefabrykowana śmiało może konkurować ze zwykłą. Zakup wiązarów warto rozważyć, gdy dom ma dach, o jakim wspomniano wyżej, a poddasza nie będziemy chcieli zagospodarować. Większość typowych wiązarów do poddaszy nieużytkowych znacznie utrudnia, a czasem wręcz uniemożliwia późniejszą adaptację przestrzeni, choćby na nieduży strych.
Wiązary warto kupić także wtedy, gdy zależy nam na tym, by jak najmniej zajmować się dachem, drewnem i cieślami. Więźba gotowa zostanie przygotowana bardzo dokładnie, z drewna dobrej jakości – suszonego komorowo, czterostronnie struganego i zabezpieczonego przed grzybami, owadami oraz ogniem, nie ma problemu z odpadami i transportem. Opłacalność wiązarów wynika również z tego, że więźbę buduje się z nich bardzo szybko. Łatwiej wtedy uniknąć na przykład niesprzyjającej pogody. Dach prefabrykowany jest przeważnie wykonany bardzo precyzyjnie. Połączenia z płytek kolczastych sprawiają, że elementy mają dużo większą wytrzymałość mechaniczną niż tradycyjne połączenia ciesielskie. Dzięki wiązarom możemy również zaoszczędzić, ponieważ nie musimy wykonywać stropu gęstożebrowego lub betonowego. Tworzą go dolne pasy wiązara. Gotowa konstrukcja daje także możliwość uzyskania jednej dużej powierzchni pod dachem, ponieważ rozpiętość stropu może wówczas sięgać nawet 18 m i nie trzeba mocować żadnych podpór pośrednich, co przy zastosowaniu więźby tradycyjnej jest niezwykle trudne do osiągnięcia (podobnie jak idealnie równa powierzchnia połaci dachowych).
Jak zamawiać
Producentowi wiązarów należy przygotować:
- rzut dachu, ponieważ potrzebuje zawartych tam informacji o kształcie i rozpiętości dachu;
- przekrój dachu – z niego odczyta się kąt nachylenia połaci;
- rzut ostatniej kondygnacji – to informacja o budowie i grubości ścian nośnych budynku;
- obliczenia statyczne dla dachu, a jeśli ich nie ma, opis warstw dachu: rodzaj i grubość izolacji termicznej (jeżeli ma być ułożona w połaci dachu), rodzaj pokrycia – na podstawie tych informacji można obliczyć tak zwane obciążenie pasa górnego wiązarów, czyli zaprojektować ich budowę;
- przekroje budynku – są niezbędne zwłaszcza wtedy, gdy dach jest skomplikowany, a murłaty są na różnych wysokościach;
- informacja o lokalizacji domu – od tego zależy określenie strefy klimatycznej, w której znajduje się dom, czyli przyjęcie do obliczeń odpowiednich obciążeń śniegiem i wiatrem.
Kiedy nie warto
Jeżeli planujemy poddasze użytkowe, dach jest spory i ma skomplikowany kształt. Wtedy więźba prefabrykowana z pewnością wyjdzie drożej niż tradycyjna, ponieważ będziemy musieli zapłacić za wiązary o różnych kształtach i różnej wielkości. Koszt zwiększa także konieczność wynajęcia dźwigu do przenoszenia elementów podczas montażu. Trzeba również zapewnić miejsce postojowe dla niego i ciężarówek, co może być trudne na działkach leżących na terenie o gęstej zabudowie.
Kiedy powstanie dach
Decydujący jest czas przygotowania konstrukcji w zakładzie. Jeśli potrwa tydzień lub dwa, to prefabrykowana więźba powstanie szybciej niż tradycyjna. Co innego, gdy wiązary wyjadą z hali po pięciu-sześciu tygodniach. Przez taki czas cieśle zbudują konstrukcję dachu z tarcicy. Najlepiej więc termin przygotowania wiązarów wyraźnie określić w umowie z firmą.
Zalety wiązarów
- Są tak zbudowane, że ich dolna część (zwana pasem dolnym) tworzy konstrukcję sufitu nad ostatnią kondygnacją.
- Nie przekazują dużych sił rozporowych na ściany domu.
- Nie trzeba stosować murłat – wiązary opiera się na łącznikach zakotwionych w wieńcach ścian zewnętrznych budynku.
- Konstrukcja z wiązarów jest bardzo sztywna i odporna na ugięcia.
- Nie wymagają podpierania od dołu słupami, podciągami ani ścianami nośnymi – tych ostatnich może więc być w budynku mniej.
Budowa wiązara
