O dworach, dworkach i nieporozumieniach
Żelazowa Wola – najbardziej znany na świecie polski dworek – to XX-wieczna rekonstrukcja, przykład umiejętnego nawiązania do tradycji. Miejsce, w którym urodził się Fryderyk Chopin, było w rzeczywistości skromną parterową oficyną przy dworze, który już nie istnieje. Niepozorny budynek dopiero w latach 1929-31 przybrał znany kształt polskiego dworku. Dodano mu ganek od frontu i naczółkowy dach, wysoki i kryty gontem. Odrestaurowano wnętrza i urządzono park według projektu Franciszka Krzywdy-Polkowskiego. Dom, który uważamy za wizytówkę polskiego dworu, sam jest wynikiem nostalgii za dawnymi laty i po kominy tkwi w legendzie. Czy zwiedzającym to przeszkadza? Chyba nie. Co z tego, że nie autentyczny, skoro zbudowany według marzeń? Polskie dworkiu utrwalone w literaturze, malarstwie i filmach wciąż budzą ogromny sentyment. Czy także dzisiaj mogą być przydatnym wzorcem?
Staropolski dworek jest naszym narodowym skarbem. Mówiąc „dwór”, widzimy ten „z drzewa, lecz podmurowany”, słyszymy poloneza i szum topoli. Na początku jednak słowo to nie określało w żaden sposób wyglądu domu. Oznaczało po prostu siedzibę szlachcica, która najczęściej składała się z kilku budynków: pańskich, służebnych i gospodarczych.
W XVII i XVIII wieku rozpowszechnił się typ domu szlacheckiego jako budynku parterowego, nakrytego wysokim dachem, z gankiem od frontu. Te staropolskie dwory były najczęściej drewniane. Charakterystyczne czapy dachów – mansardowych, łamanych – kryto gontem. Większe i bogatsze dwory miały paradne bryły urozmaicone narożnymi alkierzami – przybudówkami przykrytymi osobnymi dachami. Były też skromne, od chłopskich chat różniące się głównie wysoką bryłą dachu oraz gankiem wspartym na drewnianych słupach.
W artykule znajdziesz:
- przykłady tradycyjnych polskich dworków - historycznych i współczesnych stylizowanych
- cechy charakterystyczne polskiej architektury dworkowej oraz opis tego, jak ona ewoluowała w różnych okresach historycznych
- informacje, jak się zmieniało zainteresowanie formą polskiego dworu
- wyjaśnienie, jak się rozwinął i kształtował styl dworkowy w Polsce
Będziesz korzystać z całego miesiecznik.murator.pl, w tym archiwum, dodatków i wydań specjalnych
Wydanie Murator 2/2007