Jaki dach, takie poddasze?

Przy wyborze projektu domu z poddaszem warto dłużej pochylić się nad tym, jaka będzie przestrzeń pod połaciami. Wszak to znaczna część powierzchni przyszłego domu. A o tym, czy będzie przestronna i łatwa do urządzenia, czy wręcz przeciwnie – przesądza nie jeden, ale kilka czynników.

W przypadku dachu czterospadowego sytuacja nie jest już tak prosta. Powierzchnia użytkowa jest znacznie bardziej ograniczona przez skosy. Żeby zobrazować, jak odmienna jest sytuacja pod dwoma od tej pod czterema skosami, posłużmy się przeliczeniem ewentualnych różnic na procenty. Przy takiej samej powierzchni netto poddasza, kątach nachylenia dachów i wysokościach ścianek kolankowych powierzchnia użytkowa poddasza pod dwuspadowym dachem może być o blisko 20% większa. Bierzemy pod uwagę powierzchnię użytkową rozumianą jako część pomieszczenia, którą oblicza się w następujący sposób: tę o wysokości 2,20 m i większej liczy się w 100%, o wysokości od 1,40 m do 2,20 m – w 50%, poniżej 1,4 m nie wlicza się w ogóle. Tak właśnie jest obliczana powierzchnia użytkowa w projektach z Kolekcji Muratora. Jednak na tej arytmetyce nie kończy się użytkowa wyższość dachu dwuspadowego nad czterospadowym.

Przestrzeń pod tym pierwszym jest łatwiejsza do racjonalnego wykorzystania dzięki dwóm wysokim pionowym ścianom szczytowym, które znacznie zwiększają perspektywy aranżacyjne. W przypadku dachów wielopołaciowych możliwości powierzchni użytkowej stają się jeszcze mniejsze. Im dach bardziej skomplikowany, tym przestrzeń poddasza jest trudniejsza i stawia większe wyzwania przed inwestorami. Nie oznacza to jednak, że wszyscy, którzy marzą o dachu z większą niż dwie liczbą połaci, powinni z tych marzeń rezygnować. W racjonalnym wykorzystaniu przestrzeni pod takimi dachami pomoże duży kąt nachylenia połaci, wysoka ścianka kolankowa, a nawet wnęki okien dachowych. Najlepiej widać to na wybranych projektach poddaszy w domach o różnych formach dachów spadzistych oraz zróżnicowanych wysokościach ścianek kolankowych od 70 do 129 cm.

Zdjęcia (4)

1. Przy niskiej ściance kolankowej

Wprawdzie dach ma prostą formę, która z definicji nie powinna bardzo ograniczać przestrzeni poddasza, a jednak niska, dostosowana do wyglądu bryły ścianka kolankowa sprawia, że powierzchnia użytkowa to około 62% powierzchni netto. Ten nie najlepszy wynik rekompensują możliwości aranżacyjne przestrzeni poddasza, które zawdzięcza dwóm wysokim ścianom szczytowym i racjonalnemu podziałowi planu. Po pierwsze schody umieszczone pod połacią – w najniższym miejscu poddasza pozwalają ekonomicznie gospodarować pozostałą przestrzenią. Po drugie rozlokowanie pomieszczeń wokół niedużego holu (4,2 m²) w centrum planu umożliwiło ich wydzielenie, tak by w każdym oprócz ściany szczytowej były jeszcze dwie wysokie pionowe. Dzięki temu aranżacja wnętrz nawet przy tak niskiej ściance kolankowej nie będzie nastręczała problemów i pozwoli na dużą dowolność projektową. W wyniku prostego podziału przestrzeni powstały trzy wygodne sypialnie i duża łazienka (o powierzchni użytkowej 7,5 m²). Na odbiór poddaszowej przestrzeni wpływają też różne rodzaje okien – w każdym z pomieszczeń jest pionowe okno do podłogi, gwarantujące dobre widoki, oraz okna dachowe zapewniające doskonałe doświetlenie naturalnym, padającym z góry światłem. Tak zaprojektowana przestrzeń poddasza staje się równie ważna jak ta na parterze z otwartą strefą dzienną. Powierzchnia użytkowa tego niedużego domu została proporcjonalnie rozdzielona między dwie kondygnacje – na parterze jest zaledwie 5 m² większa niż na poddaszu. Projekt: Codzienny – wariant VIII – Murator C117h; autor: architekt Przemysław Biryło

2. Pod dachem dwuspadowym z uskokiem

Tym razem powierzchnia użytkowa poddasza jest większa niż dolnej kondygnacji (o blisko 16 m²). To miejsce rozbudowanej strefy z nocnej z czterema sypialniami o powierzchni użytkowej od 19,9 do 10,1 m², trzema garderobami oraz dwoma łazienkami – mniejszą (3,6 m²) i większą (7,6 m²), dostępnymi z korytarza. Wygospodarowano tu także miejsce na pralnię, do której wchodzi się z łazienki. Tak rozbudowany program funkcjonalny był możliwy dzięki dużej powierzchni netto poddasza (123,8 m²) i prostej formie dachu o dużym kącie nachylenia (40^o). Wprawdzie w dwuspadowym dachu zaprojektowano uskok, ale przez podział jednej z połaci taka dachowa forma nie zaowocowała komplikacjami projektowymi wewnątrz domu. Wręcz przeciwnie. Uskok przełożył się na dodatkowy fragment ściany szczytowej, który poprawia komfort korzystania z pralni na poddaszu. Ma też ważne znaczenie estetyczne. Dzięki niemu forma bryły domu staje się mniej oczywista – bardziej interesująca. Projekt: Jasna przestrzeń – wariant IV – Murator M210d; autorka: architekt Katarzyna Słupeczańska

3. Ze schodami w centrum planu

Takie usytuowanie schodów wprawdzie nie wykorzystuje do komunikacji między kondygnacjami najtrudniejszej przestrzeni poddasza zlokalizowanej blisko skosów, co uznawane jest za racjonalne i ekonomiczne. Ma jednak inne atuty – estetyczne. Ulokowanie schodów i korytarza w taki sposób pozwala domownikom cieszyć się specyfiką poddaszowej przestrzeni już przy wejściu na górną kondygnację, a potem staje się stałym motywem podczas korytarzowych wędrówek. Widok poddasza otwartego aż po kalenice z odsłoniętymi jętkami więźby dla wielu będzie ważniejszy od skrupulatnego wykorzystania każdego metra kwadratowego powierzchni. Poza tym sprawi, że tak „rozciągnięta” przestrzeń będzie inaczej odbierana. Prosty, dwuspadowy dach o dużym kącie nachylenia (40^o) i ścianka kolankowa o wysokości 93 cm pozwoliły na wydzielenie na poddaszu aż czterech wygodnych sypialni (od 16,8 do 11,3 m²), dwóch dużych łazienek (7,5 i 6,1 m²) oraz pralni. Projekt: Zorganizowany – Murator M244; autorka: architekt Katarzyna Słupeczańska

4. Z trzema ścianami szczytowymi

Konsekwencją połączenia dwóch dwuspadowych dachów są aż trzy ściany szczytowe. To dla przestrzeni poddasza bardzo korzystna konsekwencja, bo reguła jest prosta – im więcej wysokich ścian pionowych, tym większa powierzchnia użytkowa i łatwiejsza aranżacja. Tym razem takie ściany z oknami pokazującymi pejzaż znalazły się we wszystkich czterech sypialniach (o powierzchni od 14,3 do 10,3 m²) i większej łazience (6,6 m²). Umieszczone vis-à-vis drzwi do pomieszczenia już od wejścia rozciągają przestrzeń wnętrza za okno. Dzięki temu sprawia ono wrażenie znacznie większego niż jest w rzeczywistości. Efekt jest spektakularny: w dwóch sypialniach z oknami balkonowymi sięgającymi podłogi ogród wręcz wchodzi do wnętrza. Projekt: Malbec – GL1263; autorzy: architekci Piotr Godlewski, Krzysztof Lelek / Atrium

5. Pod dachem czterospadowym

Trudna przestrzeń poddasza pod czterema skosami tym razem została zracjonalizowana przede wszystkim dzięki ściance kolankowej – mającej 125 cm wysokości i wnękom okien dachowych „podnoszącym” połacie. Nieprzypadkowo na tym poddaszu jest ich aż jedenaście. O tym, jak wpływają na możliwości urządzenia poddasza, świadczy jego aranżacja zaproponowana w projekcie. Okna dachowe wraz z wnękami przesądziły o usytuowaniu biurka, wanny, umywalki czy fotela. W każdej sypialni są dwa okna dachowe (w dwóch zespolone z oknami kolankowymi), a w łazience i pralni po jednym. O tym, jak niewdzięczna i trudna do wykorzystania jest przestrzeń w części poddasza, gdzie kumulują się załamania połaci, świadczy choćby fakt, że w tym projekcie właśnie ją przeznaczono na duży strych (o powierzchni netto 24,3 m²). Projekt: HomeKONCEPT-48 – HK48; autor: HomeKONCEPT

6. Pod dachem wielopołaciowym, z widokiem na parter

Poddasze pod dachem, który ma aż osiem połaci, to nie lada wyzwanie projektowe. Tym razem skutecznym sposobem na uproszczenie formy dachu od strony wnętrza domu okazało się odsunięcie przestrzeni poddasza od połaci. W ten sposób wygenerowano dwie ściany, które są odpowiednikami ścian szczytowych. Mówiąc inaczej – z zewnątrz dach jest ośmiopołaciowy, a przestrzeń poddasza została urządzona pod czteropołaciowym z dwoma wysokimi ścianami pionowymi. Pod bardzo skomplikowanym dachem udało się zaprojektować poddasze o racjonalnej przestrzeni. Świadczy o tym choćby stosunek powierzchni użytkowej do netto – pierwsza stanowi aż 77,6% drugiej. Są tu trzy przestronne sypialnie, każda z garderobą, i dwie wygodne łazienki. Dodatkowo poddasze zostało powiększone optycznie przez pionowe okno tarasowe umieszczone w lukarnie wciętej w połać dachu, a funkcjonalnie – przez taras nad dolną kondygnacją dostępny z holu. Projekt: HomeKONCEPT-13– HK13; autor: HomeKONCEPT